MUSTAFA ELİTAŞ (Kayseri) - Şimdi, Sayın Başkanım, bu emekli maaşlarıyla ilgili, emekli olurken belirli bir sistematik var, o çerçevede oluyor. 2000 öncesi yani 1999 tarihinden önceki olanların emeklilik şartları başka, 1999'dan sonra olanların emeklilik şartları başka. Prim ödeme gün sayılarıyla birlikte... 2000 yılından sonrakilerin emeklilik şartları ödeyeceği prim ödeme gün sayılarıyla ilgili. 99 öncesi, erkeklerde 5000 iş günü ve yirmi beş yıldı biliyorsunuz, kadınlarda 5000 iş günü, 5000 pardon -"iş günü" diye yanlış söylüyorum- ve yirmi yıldı. Daha önceki dönemlerde, 80 öncesi dönemlerde bu yaş da yoktu, yani 18 yaş, sigorta başlangıç yaşı da yoktu, sigortaya girdiğiniz tarihte de olabilme imkânı vardı; hep farklılaştırılarak, aktüeryal dengeler dikkate alınarak yapılan işlemlerdi.

2019 yılına kadar, en düşük emekli maaşıyla ilgili bir düzenleme bugüne kadar yapılmadı. Parlamento tarihinde veya yasal olarak düzenleme ilk defa 2019 yılında gerçekleştirilmiş. Mesela bir örnek vereyim size: 2019 yılında asgari ücret net 2.020 lira iken en düşük emekli aylığı 1.000 liraymış yani asgari ücretin yüzde 49,5'u. 2020 yılında 2.324 lirayken en düşük emekli aylığı 1.500 liraymış. Hâlbuki bu emekli aylıklarının artışları da biliyorsunuz, biraz önce ifade ettiğim gibi eğer bugünkü yasal düzenlemeyi değiştirmezsek 15,40 SSK, BAĞ-KUR'dan, 16,48 memur emekli aylıklarında değişiklik yapacaktı. Bu, 2020 yılında yüzde 23,24'üne denk gelmiş. 2021 yılında net asgari ücret 2.825 lirayken en düşük emekli aylığı 1.500 lira, o da net asgari ücretin yüzde 53'ü. Biraz önce ifade ettiğim gibi 2022 yılında 4.253 lira olan net asgari ücrete karşılık 2.500 lira en düşük emekli aylığı varmış, o da asgari ücretin 58,82'si. 2022 yılında asgari ücret 5.500 liraya çıkınca emekli aylığının en düşüğü 3.500 lira olmuş, o da yüzde 63,63.

2023 yılı için uygulanacak net asgari ücret 8.506 lira, 5.500 lira en düşük emekli aylığı, bu da yüzde 64,66. Yani en düşük emekli aylığının nasıl tespit edildiği, niye 5 bin lira değil de 5.500 lira diye ifade ettiği kanunda var. O kanun çerçevesinde eğer biz bunu yüzde 30 artırsa idik şu andaki en düşük emekli aylığı 4.550 lira olacaktı ama sosyal sınıflar arasındaki dengeyi yakınlaştırabilmek için bunu yaptık.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Neye göre yaptınız, mutfak masrafına göre mi?

MUSTAFA ELİTAŞ (Kayseri) - Sayın Paylan, mutfak masrafına değil 2022'deki orana yakın bir oran olsun diye bu işi yaptık.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Açlık sınırını biliyor musunuz?

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Sayın Paylan, sorularınızı sordunuz, rica ediyorum.

MUSTAFA ELİTAŞ (Kayseri) - Sayın Paylan, keşke imkân olsa da 30 bin lira yapsak, 50 bin lira yapsak. Yani bunu o taraftayken söylemek çok kolay ama buraya gelince ister istemez bir sorumluluk sahibi oluyorsunuz, sadece bir konuyu değil bütün konuyu düşünmeye başlıyorsunuz. Yani 14 milyon emeklimiz var, eyvallah ama biz bu konuları değerlendirirken 85 milyona nasıl bir etkisi olacak onu değerlendirmeye çalışıyoruz. Muhalefet kısmında bu çok rahat söylenebilir, yani asgari ücret 15 bin lira olsun da denilebilir. Asgari ücret, kamunun belki de en çok faydasına olan bir şeydir, eğer gelir vergisini kaldırmasaydık. Asgari ücret 15 bin lira olmuş olsaydı gelir vergisinden aldığımız...

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Evet, teşekkür ediyoruz. Bence yeterince izah edici oldu.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Ama neye göre belirlendiğini söylemedi.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Söyledi Sayın Paylan, "Geçen yılki orana yakın bir oran belirledik." dedi.

MUSTAFA ELİTAŞ (Kayseri) - Hayır, şöyle söyleyeyim, 5.500'ün oranı neyse...

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Ama bir de açlık meselesi var, geçim meselesi var.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - İşte onlara göre yapılmamış.

MUSTAFA ELİTAŞ (Kayseri) - İşte, 5.500'ün oranı neyse onu yapıyoruz. Biliyorsunuz sosyal yardımlarla ilgili kişi başına asgari ücretin üçte 1'inden az hane geliri olduğu takdirde sosyal yardımlar... "Neye göre belirlediniz?" ifadesi; geçen sene 3.500 ile 5.500 arasındaki ilişki neyse bu sene de 5.500 ile 8.500 arasındaki ilişki... Aynı ilişkiyi koruyabilmek için yaptık.

Teşekkür ediyorum.