Komisyon Adı | : | BAYINDIRLIK, İMAR, ULAŞTIRMA VE TURİZM KOMİSYONU |
Konu | : | Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi (2/1700) |
Dönemi | : | 28 |
Yasama Yılı | : | 2 |
Tarih | : | 24 .10.2023 |
MUSTAFA DEMİR (İstanbul) - Değerli Başkanım, değerli Komisyon üyesi arkadaşlarım; 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi hakkında bilgi vermeye çalışacağım.
Ülkemizin büyük bir bölümünün deprem kuşağı içerisinde yer aldığı bilinmektedir. Son olarak da ülkemiz 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen ve "asrın depremi" olarak nitelendirilen Kahramanmaraş merkezli depremleri hep beraber yaşamıştık. Bu felakette hayatını kaybeden vatandaşlarımıza bu vesileyle rahmet, aileleri ve sevenlerine de başsağlığı diliyorum.
Değerli arkadaşlar, 1999 depreminden sonra yeni yapılarda getirdiğimiz kurallarla yeni yapıların depreme karşı dirençli olarak yapılmasında büyük yol katettik. Ancak siz de hak verirsiniz ki yıllar içerisinde oluşmuş yapı stokunun depreme karşı dirençli hâle getirilebilmesinin önemli yollarından bir tanesi de kentsel dönüşümün gerçekleştirilmesidir. 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun 31/5/2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Ülkemizde yaklaşık 31 milyon konut, 5 milyon ticari alandan oluşan 36 milyon bağımsız bölüm bulunmaktadır ve maalesef bunun 6 milyonu da genel olarak risk altındadır. Bunların içerisinden 2 milyon bağımsız bölümünün de şu veya bu şekilde acil olarak dönüştürülmesi gerekmektedir. 6306 sayılı Kanun'un yürürlüğe girdiği 2012'den bugüne kadar kentsel dönüşüm projeleriyle ülke genelinde 2 milyon 200 bin bağımsız bölümün dönüşümü tamamlanmıştır. Hâlen 400 bin bağımsız bölümün dönüşüm süreci de devam etmektedir. 2012 yılından bugüne kadar kentsel dönüşüm projeleri kapsamında toplam 480 milyar Türk lirası harcanmıştır. Riskli yapıların dönüştürülebilmesinin bir an önce tamamlanması için 6306 sayılı Kanun'un uygulama sürecinde karşılaşılan problemleri çözmek açısından hukuki, idari ve mali uygulamaların, gerekirse maliklerin tümünün muvafakati aranmaksızın Bakanlıkça veya idarece resmen yapılmasının önü açılmıştır. Maliklere yapılan kira yardımının, yine, evlerini konutlarına dönüştürmek isteyenlere verilecek kredi desteğinin ve faiz desteği miktarının artırılması ve uygun sürede desteklenmesiyle ilgili 6306 sayılı Kanun'a bunlar eklenecektir.
6 Şubat 2023 tarihinde gerçekleşen Kahramanmaraş merkezli depremlerle dönüşüm uygulamalarının ivedilikle başlatılması ve tamamlanmasını sağlayacak tedbirlerin gecikmeksizin alınması gerektiğiortaya konulmuştur. Bu nedenle kurumsal işleyişi hızlandırmak ve afet riski gözetilerek yapılacak kentsel dönüşüm işini yapmak üzere Kentsel Dönüşüm Başkanlığı kurulmuştur. Bu Kentsel Dönüşüm Başkanlığımızda üç tane genel müdürlüğümüz vardır. Bunlardan bir tanesi Kentsel Dönüşüm Genel Müdürlüğüdür, ikinci genel müdürlüğümüz Marmara Kentsel Dönüşüm Genel Müdürlüğüdür, üçüncü genel müdürlüğümüz de aslında tüm bu süreçte bütçenin oluşmasına katkıda bulunacak taşınmaz ve kaynak geliştirmeden sorumlu, finans işini çözecek Genel Müdürlüktür.
Marmara Kentsel Dönüşüm Genel Müdürlüğü Marmara Bölgesi'ndeki kentsel dönüşüm sürecini yürütecektir. Bu bölgede hepimizin bildiği gibi dönüştürülmesi gereken ciddi konut yoğunluğu bulunmaktadır. Kentsel Dönüşüm Genel Müdürlüğü aynı zamanda ülke genelinde yapılacak çalışmaları yürütecektir. Taşınmaz ve Kaynak Geliştirme Genel Müdürlüğü ülke genelindeki taşınmazları tespit, planlama ve değerlendirme işlemlerini gerçekleştirecek, kentsel dönüşüm sürecine kaynak oluşturacaktır. İllerdeki şu anda, mevcut Bakanlığın kentsel dönüşüm birimleri kurulan Başkanlığa bağlanacak ve bürokratik olarak da süreçte hiçbir eksilme olmadan hızlı bir süreç devam edecektir. Başkanlık şu anda yürütülen tüm kentsel dönüşüm projelerinden sorumlu olacak, yeni projeler ve kaynak sağlamakla da yükümlü olacak. Kentsel dönüşüm sürecinin çok hızlı ve sorunsuz bir şekilde yürümesi için de çalışmalar yapılacaktır.
Değerli arkadaşlar, 6306 sayılı Kanun'da dönüşüm sürecini uzatan ve uygulamada gecikmelere yol açan düzenlemeler üzerinde bir çalışma gerçekleştirilmiştir. Dönüşüm uygulamalarını hızlandırmak için riskli yapı tespiti, riskli yapıların tahliyesi, kanun kapsamında hisse satışı işlemlerinde tebligat süreçlerinin yeniden düzenlenmesi, riskli yapı tespiti ve yıkım işlerinde karşılaşılan engellemeleri ortadan kaldıracak tedbirlerin alınması, maliklerin yapılacak uygulamalar konusunda karar alma süreçlerinin kısaltılması ve hızlandırılması, yapının yapımına bir an önce başlanması için gerekli tedbirlerin ivedilikle alınması, hak sahipliği çalışmalarında yeterli ekonomik güce sahip olmayan dezavantajlı gruplara destek verilmesi, dönüşüm uygulamaları için gerekli olan mali kaynağın oluşturulması, kaynak oluşturulması için arsa üretim çalışmalarını yapma gibi işlemlerin yapılması konusunda 6306 sayılı Kanun'da gerekli değişikliğin yapılabilmesi için teklifimizi Komisyonda görüşeceğiz.
Değerli arkadaşlar, biliyorsunuz ki 6 Şubatta gerçekleşen Kahramanmaraş merkezli depremler nedeniyle bölgede çok sayıda yapı hasar görmüştür. Hasarlı yapıların akıbetinin acilen belirlenmesi gerekmektedir. Hasar tespit raporlarına dayanarak idarelerin verdiği idari karara iptal davaları açılmaktadır, on binlerce iptal davaları açılmıştır. Bu davaların bir an önce karara bağlanması gerekmektedir. Bu, özellikle bölgede can ve mal güvenliği açısından çok önem arz etmektedir. Olağan yargılama usulünden farklı hükümlere ihtiyaç duyulduğu ortaya çıkmıştır. Bu maksatla sadece bölgedeki davaları kapsayacak şekilde, hasar tespit raporlarına dayalı idari işlemlerle ilgili davalarda bazı sürelerin kısıtlanmasına ve yargılama sürecinin hızlandırılmasına yönelik düzenleme teklifimizde bulunmaktadır.
Değerli arkadaşlar, Meclisimizde depremle ilgili kurulan Meclis araştırma komisyonlarının çok değerli çalışmaları olmuştur. Şu anda burada bulunan birçok değerli arkadaşımız da 27'nci Dönemde kurulan Meclis Deprem Araştırma Komisyonunda görev aldılar, bu arkadaşlarımıza verdikleri destekten dolayı da yeniden tebrik ve teşekkür ediyorum. O komisyon raporlarının ilkinde, 278 sıra sayılı Rapor'da yer alan riskli yapı stokunun belirlenmesi bakımından riskli yapı tespitinin ivedilikle yapılması, riskli yapıların yıktırılmasının engellenmesi durumunda gerekirse yapıların kapılarının kamu gücü kullanılarak açtırılması, dönüşüm uygulamalarında kullanılmak üzere gelir elde etmek maksadıyla hazine taşınmazlarının değerlendirilmesi gibi öneriler teklifimizde bulunmaktadır.
Yine, 6 Şubat depreminden sonra Türkiye Büyük Millet Meclisinin kararıyla oluşmuş Deprem Araştırma Komisyonunun raporunda, 449 sıra sayılı Rapor'da da öneriler şu şekildedir: Afet riski odaklı dönüşüm işi -sırf bu iş- için kurulacak tüzel kişiliği haiz kentsel dönüşüm başkanlığının kurulması, riskli yapı tespitinin ve yapının tahliyesinin gerekmesi hâlinde yapıların kapısının kamu gücü kullanarak açtırılması, yetki çerçevesinde resen yapılması, hazine taşınmazlarının kanun kapsamında gelir elde etmek maksadıyla kullanılması, dönüşüm uygulamalarını hızlandırmak bakımından uygulamaların maliklerinin üçte 2 çoğunluğunun kararıyla değil salt çoğunluğunun kararıyla yapılması, malikler arasında anlaşmayı sağlamak üzere bir nevi uzlaştırma kuruluşunun görevlendirilmesi yani yetkilendirilmiş ofislerin oluşturulması -ki kanunda var- hak sahipliği çalışmalarında borçlanma bedellerini ödeyemeyecek durumda olan maliklere yeni yapılan yapılarda kira bedeli ödemeksizin ömür boyu kullanılması hakkının sağlanması gibi birçok öneri bu 449 sayılı Rapor'da sunulmuştu. Meclis araştırma komisyonlarının 278 sıra sayılı Rapor'unda ve 449 sıra sayılı Rapor'unda belirtilen öneriler de göz önünde bulundurularak 6306 sayılı Kanun'da değişiklik yapılması maksadıyla kanun teklifimizi hazırlamış bulunuyoruz.
Ülkemizde yaşayan herkesi yakından ilgilendiren, milletimiz ve ülkemiz açısından büyük bir tehlike ve risk olan depremlere karşı tedbirlerin artırılması için yapılan çalışmalara hep birlikte destek olmamız gerektiğini düşünüyorum. Bu sebeple, huzurlarınıza getirdiğimiz kanun teklifimizin görüşmelerinin milletimize, ülkemize hayırlar getirmesini temenni ediyorum. Yine, bu süreçte başta Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığımız olmak üzere, onun değerli çalışanlarına, bürokrasimize, bu kanun teklifinin bu hâle gelmesi açısından büyük emek veren değerli arkadaşlarımıza da buradan teşekkür ediyorum. Hepinize saygılar sevgiler sunuyorum.
Teşekkür ederim Sayın Başkanım.