RESUL KURT (Adıyaman) - Sayın Başkanım, kıymetli milletvekillerim, Sayın Bakanım, Bakan Yardımcılarımız, değerli bürokrat arkadaşlarım ve çok kıymetli basın mensubu meslektaşlarım; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Tabii, Adıyaman bir tarım ve hayvancılık şehri. Öncelikle, 6 Şubat depreminde Adıyaman'da büyük hizmetleri olan Tarım Bakanlığımıza, Tarım Bakanlığımızın taşra teşkilatına, DSİ Genel Müdürlüğümüze teşekkür ediyorum. Depremde Sayın Bakanımızla birlikte de hayvanları telef olan çiftçilerimize, üreticilerimize hayvanlarını, arı kovanlarını teslim ettik.

Yine, Adıyaman tütün açısından da Türkiye'de en önemli tütün üretim merkezlerinden biri. Geçtiğimiz hafta tütün üreticilerimizle, kooperatif başkanlarımızla Sayın Bakanımızı görüştürdük ve duyarlılığından dolayı da teşekkür ediyoruz. Tarımsal üretimde, tabii, üretim çok önemli. Birazdan özellikle meyveyle ilgili konuya değindiğim zaman da açıklayacağım; bizim en büyük sorunumuz, üretilen ürünlerin yeteri kadar sağlıklı şekilde dağıtılamamasından kaynaklanan zayiatlar yani yüzde 25 oranında, sebze ve meyvede ürettiğimiz ürünün yüzde 25'ini gerek taşınırken gerek sağlıklı saklama koşulları olmadığından dolayı kaybediyoruz. 2002 yılında 36,9 milyar TL'den, 2022 yılında 972 milyar TL'ye ulaşan bir tarımsal hasılamız var ve ülkemizde yine ciddi bir nüfus tarımsal üretimle geçiniyor.

Önemli sorunlardan biri -biraz önce siz de söylediniz, hepimiz bu ülkede yaşıyoruz ve buna bir çözüm arıyoruz- tarladaki fiyatın sofraya gelene kadar en az 5 kat, 10 kat artması. Bu, limon üreticisi için de elma üreticisi için de narenciye üreticisi için de herkes için geçerli. Belki, çiftçilerin özellikle üretimle ilgili sorunlarına odaklanmakla birlikte lojistik ve pazarlamayla ilgili sorunlarını da ciddi bir şekilde çözüme kavuşturduğumuzda tarladan sofraya daha optimum fiyatlarla ürünleri kavuşturmuş olacağız.

Son yirmi bir yılda çiftçilerimize verilen tarımsal destek miktarında önemli artışlar gerçekleştirilmiştir. Böylece bitkisel üretim ve hayvancılık alanında üretim teşvik edilmiş, ülke ekonomisinin kalkınmasında da çiftçilerimize ciddi anlamda hem sorumluluk hem katkı hem de üretimin paylaşılması anlamında destek olunmuştur. 2002 yılında toplam 1,8 milyar TL olan tarımsal destekleme miktarı yirmi yıl sonra, 2022 yılında 40,4 milyar TL'ye, 2023 yılında ise 63,4 milyar TL'ye ulaştırılmıştır. 2002-2022 döneminde bitkisel üretime verilen destekler yine çok ciddi şekilde artırılmış; 1,8 milyar TL'den 2022 yılı için 28,4 milyar TL'ye çıkarılmış, 2023 yılı ekim ayı sonu itibarıyla da 33,5 milyar TL destek ödenmiştir. Hayvancılık destekleri 8,3 milyon TL'den, 2022 yılında 9,6 milyar TL'ye çıkarılmıştır. Özellikle sertifikalı tohum ve sertifikalı meyve fidanı üretimi ve bunların kullanımı desteklenmiştir. Aynı şekilde hububatta da tohumlar, sertifikalı tohum üretimi ve kullanımı desteklenmek suretiyle hem üretimin kalitesi artırılmış hem de miktar olarak ciddi bir artışa gittiğini söyleyebiliriz. Bugün meyve fidanı ve fidelerin yüzde 99'u yurt içinde üretilip sertifikalandırılıyor. 2002 yılında 4 milyon adet olan sertifikalı fide fidan üretimi 2022 yılında 230 milyon adete yükselmiştir. 2002 yılında yüzde 86'sı yurt içinde üretilen sertifikalı tohum üretimi 2022 yılında yüzde 97'ye yükselmiştir. Bugüne kadar gerçekleştirilen çalışmalar ve uygulamalar neticesinde bitkisel miktar 2002 yılında 98 milyon ton iken 2022 yılında yüzde 32 artışla 129 milyon tona çıkarılmıştır. Özellikle hem hayvancılık hem de meyve ve hububat üretiminde verim ve kalitenin artırılması için de ıslah ve verimlilik çalışmalarına ağırlık verildiğini söyleyebiliriz. 2002 yılında 9,9 milyon baş olan büyükbaş hayvan sayısı haziran ayı sonu itibarıyla 16,7 milyon başa, küçükbaş hayvan sayısı ise 31,9 milyon baştan 53,3 milyon başa ulaşmıştır.

Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı, Uzman Eller ve IPARD Programı kapsamında da işletmelere, tarımsal işletmelere ciddi destekler sağlanmıştır. Adıyaman da 2024 yılı itibarıyla IPARD kapsamına alınarak çiftçilerimiz bu anlamda desteklenecektir. Kırsal alanda istihdamı arttırmak amacıyla hazırlanan projeler doğrultusunda yüzde 50 hibe desteği verilerek yeni istihdam alanları yaratılmaktadır; Uzman Eller Projesi'yle de yüzde 100 hibe desteği verilerek gençlerimize, kadınlarımıza istihdam ve üretim imkânları sağlanmıştır.

Değerli Başkanım, özellikle bir hususu devletin de kayıtlarına girmesi açısından tekrar dile getirmekte fayda görüyorum. Türkiye'de lisanslı soğuk hava depolarına büyük ihtiyaç var. Mevcut sistem içerisinde -ben Sayın Bakanımıza da arz ettim, gerçekten çok yakın ilgi ve alaka gösterdiler, bununla ilgili de Bakanlık da çalışıyor ama buradan tekrar dile getirmekte fayda var- hal sistemi var ve çiftçi ürettiği elmayı, limonu, muzu, salatalığı, her neyse, sebze meyveyi hal üzerinden bir noktadan bir noktaya ulaştırırken hem yolda büyük bir zayiat oluyor hem de depolama ve lojistik maliyetleri çiftçi üzerinde büyük bir yük oluşturuyor. Birçok çiftçinin soğuk hava deposu kurma şansı yok, soğuk hava deposu kuran çiftçiler için aynı zamanda 300-400 tonluk bir soğuk hava deposu rantabl değil; burada bir mühendis istihdam etmek veya burada yeterli ekipman bulundurmak mümkün olmayabiliyor. Bunun yerine, büyük ölçekli, atıyorum, 5 bin, 10 bin tonluk soğuk hava depolarına, lisanslı depolara izin verilmesi şartıyla bu çiftçilerimiz ürünlerini bu lisanslı depolara verdiğinde, bu teslim ettikleri ürünlerin karşılığında Ziraat Bankasında bir krediye dönüştürülebilecek... Örneğin, bir üreticimiz 100 ton elmayı bir lisanslı soğuk hava deposuna teslim ettiğinde buradaki 100 ton elmanın karşılığında da kredi kullanabilir ve bu anlamda hem üreticiler için hem de elma veya meyve sebze tedarik etmek isteyen, başta zincir marketler olmak üzere, oteller veyahut da meyve sebze tedarik eden işletmeler bu anlamda doğrudan ve yerinden temin imkânı söz konusu olabilecektir. Mevcut sistemde çiftçilerin ellerindeki ürünleri bir soğuk hava deposunda muhafaza etmeleri mümkün ama burada hem çiftçi üzerinde çok daha yüksek maliyetler söz konusu olabiliyor hem de bir ürün bir ilden bir... Örneğin, Niğde elma üretiyor veya Tekirdağ elma üretiyor.

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Lisanslı depoculukta biz yokuz, 42 il içinde Niğde yok.

RESUL KURT (Adıyaman) - Hiçbir yer yok, benim söylediğim yeni bir öneri.

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Yok, 42 ilde var.

RESUL KURT (Adıyaman) - Ömer ağabey, devletin hafızasına girsin diye anlatıyorum. İlk defa olan bir şey, Türkiye'de hiçbir yerde... Soğuk hava deposu çok ama benim söylediğim lisanslı...

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Doğru ama eksiği var.

OTURUM BAŞKANI ORHAN ERDEM - Lütfen karşılıklı konuşmayalım.

Devam edin.

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Sözleşmeli tarım yapıldığı için marketler, zincir marketler doğrudan üreticiden alıyor ama canına okuyorlar.

OTURUM BAŞKANI ORHAN ERDEM - Resul Bey, devam edin.

RESUL KURT (Adıyaman) - Evet. Yani, sebze ve meyveler için ama ekseriyetle meyve üretiminde belli illerde, belli bölgelerde kişilerin değil devletin bu şekilde sağlayacağı... Burada Tarım Kredi Kooperatifleri buraya ortak olsun, belediyeler ortak olsun.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

OTURUM BAŞKANI ORHAN ERDEM - Süre doldu, bir dakika uzatıyorum.

RESUL KURT (Adıyaman) - Bir dakika alayım Sayın Başkanım.

OTURUM BAŞKANI ORHAN ERDEM - Buyurun.

RESUL KURT (Adıyaman) - Bu lisanslı soğuk hava depolarında şahıslar değil... Bakın, belediyeler, il özel idareleri, Tarım Kredi Kooperatifleri, çiftçi kooperatifleri buraya üye olduğunda entegre tesis, hem bir yandan plastik kasalarını yapacaksınız, bir yandan elleçleme işleri yapılacak, bir yandan soğuk hava deposu yapılacak, bir yandan satış yapılacak. Ben, üretici olarak buraya ürünümü teslim ettiğim zaman bir daha satılma derdiyle uğraşmayacağım, vatandaş da satın alırken nereden alacağını bilecek; devlet de kaç ton elma üretilmiş, kaç ton sebze üretilmiş; bunun envanterini tutacağından dolayı spekülatif fiyat artışlarına da izin vermemiş olacak.

Hepinizi saygıyla selamlıyorum.