RESUL KURT (Adıyaman) - Sayın Başkanım, Komisyonumuzun kıymetli milletvekilleri; Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği yönetimine sunumları için teşekkür ediyorum.

Her zaman dile getirdiğimiz, bu Komisyonda söylediğimiz üzere, önce insan, önce çevre ve doğa, sonra güvenilir ve sürdürülebilir madencilik diyoruz. Ne madencilikten vazgeçebiliriz ne de insana ve doğaya zarar verecek bir madencilik anlayışını tasvip edebiliriz. Kaynakların etkin ve verimli kullanılması için çevreye ve doğaya zarar vermeyecek bir şekilde sürdürülebilir ve güvenilir bir madencilik uygulamasını tüm maden sahalarında uygulamak gerekir; tüm dünyada da bu şekildedir. Bizim iş güvenliğinde ifade ettiğimiz üzere, önlemek ödemekten daha ucuz ve daha insancıldır. Gerek çalışanlar gerekse de iş verenler bakımından tüm işletmelerde, maden alanlarında sahalarda iş güvenliği önlemlerini alarak işin yürütümünün sağlanması büyük bir önem taşımaktadır.

Liç yönü, altın madenciliği altın cevherinin düşük maliyetli bir yöntemle işlenmesi için kullanılan bir madencilik tekniğidir. Bu yöntemde kırılmış ve yığılmış cevherin üzerine bir çözücü, genellikle siyanür püskürtülerek altının çözündürülmesi sağlanır. Bu süreç çevresel etkileri nedeniyle dikkatli bir şekilde yönetilmesi gereken bir dizi önlem ve süreç içerir. Tüm çalışanlar liç yığını operasyonları sırasında karşılaşabilecekleri tehlikeler ve bu tehlikelere karşı alınacak önlemler konusunda mutlaka eğitilmelidir. Acil durum prosedürleri, ilk yardım ve yangınla mücadele eğitimleri de dâhil edilmelidir.

Bilindiği üzere, Komisyonumuz hem İliç altın madeni sahasında yaşanmış olan kazanın araştırılması hem de bir daha böyle bir kaza olmaması için, böyle bir acı yaşanmaması için alınması gereken önlemleri araştırmaktadır. Dolayısıyla madencilik faaliyetleri yer alternatifi olmayan, büyük maliyetler gerektiren faaliyetlerdir. Liç yığını altın madenciliğinde sıklıkla solüsyonla altının üretilmesi kullanılmaktadır dünyanın birçok ülkesinde ve yüzde olarak da en büyük yüzdelik dilim içerisinde bu şekilde altın üretildiğini biliyoruz. Liç yığını, çıkarılan altın cevherinin büyük yığınlar hâlinde bir araya getirilerek üzerilerine dökülen kimyasal çözeltilerin ve bu çözeltiler çerçevesinde üretilen altının ekonomiye kazandırılması ilkesine dayanmaktadır.

Tabii, özellikle liç yığını altın madenciliğinde güvenlik son derece önemlidir. Tecrübeli mühendis ve teknik elemanların çalıştırılması, tecrübeli ekiplerin sahada görev yapması ve sürekli olarak jeoradarla gerek çatlakların gerek zeminin kontrol edilmesi önem taşımaktadır. Liç yığınları stabiliteyi sağlamak ve çevresel sızıntıları önlemek için dikkatli bir şekilde tasarlanmalı, en son mühendislik teknolojilerinden yararlanılmalı ve inşa edilmelidir; bu yığının doğru şekilde tabakalandırılması, drenaj sistemlerinin kurulması ve sızıntı önleyici bariyerlerin kullanılması gibi önlemler içerir.

Yığın tasarımı ve inşasında bir eksiklik var mıdır? Bir mühendislik eksikliği veya mühendislik bilimine aykırı bir uygulama var mıdır? Bu tabii ki ilgili kurumlar tarafından araştırılmaktadır. Liç işlemlerinde kullanılan kimyasallar bu anlamda hem pahalı bir kimyasal olması hem de insan ve doğaya zararı olabilme endişelerinden dolayı mutlaka kontrol altında tutulmalı ve kontrollü kullanım yapılmalıdır. Mutlaka kimyasal sızıntılarını önlemek için sızdırmaz depolama tankları, çift cidarlı boru sistemleri kullanılmalıdır. Liç yığını ve çevresindeki alanlar sürekli olarak izlenmeli, düzenli denetimlerle kontrol edilmelidir. Toprak, su ve hava kalitesi ölçümleri yapılarak herhangi bir olumsuzluk olup olmadığının sürekli olarak analizi yapılmalı ve gerektiğinde derhâl müdahalede bulunulmalıdır.

Liç yığını işlemleri sırasında oluşan atıklar uygun şekilde yönetilmeli ve bertaraf edilmelidir. Atık depolama alanları çevreye zarar vermeyecek şekilde tasarlanmalı ve işletilmelidir. Dünyada bu alanda yaşanan teknolojik gelişmeler, mühendislikte yaşanan ilerlemeler mutlaka takip edilmelidir.

Bu verdiğimiz bilgiler çerçevesinde Sayın Türkiye Mühendis ve Mimar Odaları Birliğinden sahayla ilgili yaptıkları tespitleri ve bu tespitler çerçevesinde mevzuata aykırılıklar veya yetersizliklerin bilimsel olarak tespit edilip edilmediğini öğrenmek isteriz. Yine, bu alanda dünyada ne gibi teknolojiler kullanılıyor? Malum dünyada belki yüzde 85 bu şekilde üretim yapılıyor. Bu üretim tekniklerinin ve teknolojilerinin ülkemizdeki kullanılan sistemlerle benzerliği var mıdır veya daha ileri midir, ne gibi farklılıkları vardır? Bilimsel ölçüler ve bulgular çerçevesinde kaza sahasında siyanürün doğaya, çevreye herhangi bir sızıntısı oldu mu? Bununla ilgili bilimsel tespit yapabildiniz mi? Mühendislik meslek örgütü olarak madencilik alanında çalışan meslektaşlarınıza yönelik özel bir eğitim düzenliyor musunuz? Malum uzmanlık ve bu alanda özel eğitim almak bu gibi maden sahalarında hem riskleri azaltır hem de nitelikli iş gücünü ve nitelikli personelin sayısını arttırır. Diğer ülkelerde ne gibi çalışmalar yapılıyor? Liç yığını madenciliğinde uygulanan yöntemlerden ülkemizde uygulanmayan veya çok farklı bir ifadeyle, mevzuatımızda düzenlenmeyen ve mutlaka şu konu da mevzuatımızda yer almalıdır diye düşündüğünüz bir eksiklik var mıdır? Yine, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği İliç Raporu'nda belirtmiş olduğunuz başlangıç projesinde basamaklar 8 metreden oluşturulmakta, projeye göre 36'ncı basamağa kadar çıkma yetkisi verildiği belirtilmiştir, 33'üncü basamakta kaza meydana gelmiştir. "Liç içerisine katılacak çimento 16, kireç 2-4 kilogram arasında değişmektedir." gibi bir tespitiniz var; bu, bilimsel bir veri midir, bununla ilgili olarak bir ölçüm yapabildiniz mi? Sahada mutlaka çimento ve kireçle ilgili sizin bilimsel tespitlerinize uymayan hususları burada analiz edebildiniz mi? Buradaki çimento, kireç özellikle sahada neden önem taşıyor? Liç sahasında çimentonun ve kirecin fonksiyonu nedir, eksiklik ne gibi bir sonuca sebebiyet verir? Dünya literatüründe mühendislik eğitimlerinde liç içerisine katılacak çimento ve kirecin oranı nedir?

Teşekkür ediyorum.