TBMM BAŞKANI NUMAN KURTULMUŞ - Çok teşekkür ediyorum.

Sayın Başkanım, Plan ve Bütçe Komisyonumuzun değerli üyeleri, kurumlarımızın değerli yöneticileri ve çalışanları, değerli basın mensubu arkadaşlarım; sözlerimin başında hepinizi saygıyla selamlıyorum, çalışmalarımızda başarılar diliyorum.

Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulan 2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi ile 2023 Yılı Kesin Hesap Kanunu Teklifi görüşmelerinin ve kurumlarımızın 2025 yılı bütçelerinin Meclisimize, kurumlarımıza, milletimize ve ülkemize hayırlı uğurlu olmasını temenni ediyorum.

Plan ve Bütçe Komisyonunun yoğun ve yorucu çalışmalarında gayret gösteren özellikle siz değerli Plan ve Bütçe Komisyonu üyesi arkadaşlarımıza bu kıymetli mesaileriniz dolayısıyla çok teşekkür ediyorum.

Sayın Başkan, Komisyonumuzun değerli üyeleri; Türkiye Büyük Millet Meclisi, mazisini şerefle taşıyan, milletimizin iradesine her daim sahip çıkan temsilciler olarak hepimizin bir araya geldiği, milletin temsil edildiği, demokrasinin ve millî iradenin tecelligâhı olan bir merkezdir. Rakamların ve hesapların ötesinde, her bir vatandaşımızın hayatına dokunacak bir bütçeyi müzakere edeceğiz. Bütçe, milletimizin geleceğini şekillendirecek bir sorumluluğun da aynı zamanda ifadesidir. Tüm görüşmelerimizde milletimize layık bir bütçeyi daha adil, müreffeh ve istikrarlı bir Türkiye için değerlendireceğiz. İstikbalimizi güvence altına almak, bizlere daha güçlü bir yarınları sunacak iradeyle geçmesini temenni ettiğim bu müzakerelerde kolaylıklar ve başarılar diliyorum.

Meclisimizin milletin iradesinin tecelligâhı olarak tarihte benzersiz bir konuma sahip olduğunu hepimiz biliyoruz. Bağımsızlık mücadelemizden bugüne kadar bu kutlu çatı altında atılan her adım milletimizin birliği, kalkınması ve hürriyeti uğruna olmuştur. Hem cumhuriyetin yüz bir yıllık birikimi hem de yeni yüzyıla yönelik hedeflerimiz doğrultusunda tarihî sorumluluğumuzu idrakle hareket etmek mecburiyetinde olduğumuzu bir kere daha teyit etmek isterim. Cumhuriyetin ve demokrasinin tüm kazanımları halkımızın bize emanetidir. Bu bilinçle milletimizin hukukunun her daim korunması ve hayat kalitesinin yükseltilmesi en temel sorumluluklarımızdandır.

Sayın Başkanım, Komisyonumuzun değerli üyeleri; günümüz dünyasında parlamenter diplomasinin dış politika açısından tamamlayıcı hatta bazen de dönüştürücü bir özellik kazandığını biliyoruz. Artık sadece yürütme organlarının değil parlamentoların ve temsilcilerinin de dünyadaki gelişmelerde etkin bir rol oynadığı hepimizin malumudur. Türkiye Büyük Millet Meclisinin etkinliğini ve milletvekillerimizin itibarını artırmak her şeyden önce demokrasiye bağlılığımız ve millî iradeye olan inancımızın gereğidir. Her birimizin taşıdığı sorumluluk, milletin teveccühüne ve Meclisin kudretine uygun adımlarla hareket etmeyi zorunlu kılmaktadır. Meclisimizin daha etkin, milletvekillerimizin daha saygın kılınması hepimizin müşterek amacıdır. Bu kutlu görevi üstlenen bizler, milletimize olan sadakatimizle Türkiye Büyük Millet Meclisinin saygınlığını daha da ileriye taşımak için azimle çalışmaya devam edeceğiz. Bu doğrultuda Meclisimizin etkinliğini (1/278) ve (1/277) esas numaralı Kanun Teklifleri 22/10/2024 tarihli 3'üncü Toplantı Tutanağı'na eklidir. (1/278) ve (1/277) esas numaralı Kanun Teklifleri 22/10/2024 tarihli 3’üncü Toplantı Tutanağı’na eklidir. artıracak çalışmaları, uluslararası arenada milletimizin haklı taleplerini savunacak güçlü bir diplomasiyi de yürütüyoruz. Milletvekili arkadaşlarımızla birlikte, başta NATO Parlamento Başkanları Zirvesi ve Parlamentolar Arası Birlik Genel Kurulu gibi uluslararası platformlar olmak üzere bütün üst düzey toplantılarda ülkemizi temsil ederek görüşlerimizi, Türkiye'nin taleplerini, fikirlerini uluslararası kamuoyunda etkin bir şekilde dile getiriyoruz. Aynı şekilde, dostluk gruplarımız ve diğer uluslararası oluşumlarda da bütün parlamenter arkadaşlarımız üzerine düşen sorumluluğu yerine getiriyor ve parlamenter diplomasiyi -şunu abartısız bir şekilde söyleyebilirim ki- dünyada en etkin uygulayan Parlamentolardan biri olarak öne çıkıyoruz.

Bütün bu uluslararası faaliyetlerimizde, bütün uluslararası platformlarda Kıbrıs Türklerinin millî meselesi ve Azerbaycan'ın Karabağ zaferi gibi konuları, ayrıca Gazze'deki insanlık dramını ve soykırıma karşı atılacak adımları Türk milleti adına milletimizin onurlu ve hakkaniyetli tavrını ortaya koyarak dile getiriyoruz. Bu yüce çatı altında milletimizin sadece iç meselelerinin değil, aynı zamanda uluslararası sahada insanlık vicdanının sesi olmaya da gayret gösteriyoruz.

Filistin meselesi, dünya genelinde hak ve adalet arayışının önemli sembollerinden biridir, hatta daha açık ifade etmek gerekirse hem siyasetçiler için hem ülkeler için bir turnusol kâğıdı niteliğindedir. Türkiye Büyük Millet Meclisi olarak bu mücadelenin her aşamasında etkin rol üstlendik, üstlenmeye devam ediyoruz. Bugüne kadar çoğu devlet, hükûmet ya da parlamento başkanları olmak üzere 180'den fazla muhatabımızla yaptığımız görüşmelerde hem millî meselelerimizi hem de bir millî dava olarak kabul ettiğimiz Filistin meselesine olan duyarlılığımızı bütün bu görüşmelerimizde dile getirdik. Ayrıca, İsrail'in zulmüne karşı duruşumuzu, bu hukuksuzlukları tüm dünyaya duyurma tavrımızı da her alanda ifade ettik. Gerek ikili temaslarımızda gerekse parlamentoları harekete geçirme çabalarımızda Filistin'de barış ve ateşkesin sağlanması adına insanlık cephesinin ortak sesini yükseltmek için çalıştık. Parlamenter diplomaside Filistin meselesinin dünya kamuoyunun dikkatinden kaçmaması ve bu mücadeleye tüm parlamentoların ortak iradesiyle katkı sunması için yürüttüğümüz faaliyetler her geçen gün yoğunlaşarak devam etmektedir.

Birleşmiş Milletler Genel Kuruluna iletilen taleplerden Uluslararası Adalet Divanına taşınan soykırım davasına kadar tüm süreçlerde Türkiye Büyük Millet Meclisinin tam desteği, farklı siyasi görüşlerin, partilerin el birliği sağlanmıştır. Bu çerçevede, bildiğiniz gibi, Güney Afrika'nın başvurusuyla Uluslararası Adalet Divanındaki mahkemelerde Parlamentomuzun 3 değerli üyesi başından sonuna kadar süreci takip etmiş ve gerekli destekleri vermiştir.

Yasama, yürütme ve yargı erklerinin aynı amaç doğrultusunda kenetlenerek çalıştığı Uluslararası Adalet Divanındaki Filistin davasına müdahale sürecinde gösterilen bu irade, Türkiye'nin insan hakları ve adaletin tesisi konusunda kararlı bir şekilde durduğunu da dünyaya gösteren önemli bir tavırdır. Bu süreçte oy birliğiyle alınan ve mutabakat sağlanarak Türkiye Büyük Millet Meclisinden geçirilen kararların, tezkerelerin kıymeti ortadadır. Bu vesileyle, bir kez daha Türkiye Büyük Millet Meclisinde Filistin davasına müştereken destek veren bütün siyasi partilerimize ve tüm milletvekillerimize teşekkürümü ifade ediyorum. Türkiye Büyük Millet Meclisi olarak Filistin'in bağımsızlık mücadelesiyle dayanışma içerisinde hareket etmek milletimizin bize yüklediği bir sorumluluktur. Bu gayretler, yalnızca mazlum milletlerin sesi olmakla kalmayıp Meclisimizin itibarını ve milletimizin vicdanına olan sadakatimizi de gösteren bir nişanedir.

Dünya genelinde yaşanan krizlerin ortasında, ülkemizin barış ve diyalog ilkesine olan sarsılmaz bağlılığına dikkat çekmek isterim. Özellikle Rusya-Ukrayna krizinde üstlendiğimiz ara buluculuk rolü, sadece bölgesel değil aynı zamanda küresel barışa katkı sunmak adına yürüttüğümüz gayretlerin önemli bir parçasıdır. İki ülkeyle de diyalog kurabilen ve bu konunun halledilmesi için, barışın sağlanabilmesi için diplomasi masasını açık tutan tek ülke Türkiye'dir. Bildiğiniz gibi, Dolmabahçe görüşmelerinde her iki taraf da aslında paraflarını atmış, nihai anlaşma bazı ülkeler istemediği için Ukrayna'nın masadan kaldırılmasıyla gerçekleşmemiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi olarak milletimizin menfaatleri çerçevesinde hareket ederken bu irademizi uluslararası arenada her fırsatta vurguluyoruz. Sayın Putin'le gerçekleştirdiğimiz görüşmede ülkemizin barışçıl çözümler konusunda taraflara sunduğu önerilerin dikkatle değerlendirildiğini de görmüş olduk. Türkiye'nin sadece bölgesel değil aynı zamanda küresel barışın temini için sağladığı katkıların karşılıklı bir iş birliği zeminine taşınabileceğine dair olumlu işaretleri almış bulunuyoruz. Birçok görüşmede Türkiye'nin Büyük Millet Meclisi dâhil tüm kurumlarıyla bölgesel istikrarın anahtarı olma yolundaki çabalarının takdirle karşılandığına da şahit olduk. Bu doğrultuda, Meclisimizin her platformda barışçıl diplomasiye olan bağlılığını, diyalog ve ara buluculuk misyonunu vurgulamakta, dünya barışı için alınan her kararın arkasında durduğumuzu ifade etmekteyiz. Ayrıca farklı ülkelerle yürütülen ortak çalışmalar, ülkeler arası parlamento komisyonlarının gelişimi Türkiye Büyük Millet Meclisine olan ilginin ne kadar güçlü olduğunu da ortaya koymaktadır. Türkiye Büyük Millet Meclisi bu rolünü daha da pekiştirecek girişimlerde bulunarak uluslararası alanda etkin olmayı sürdürecektir.

Sayın Başkan, Komisyonumuzun değerli üyeleri; bir diğer konu yeni anayasa görüşmelerimizdir. Bildiğiniz gibi, bir önceki yıl yaptığımız çalışmalarda Parlamentoda grubu bulunan bütün siyasi partilerle, ayrıca grubu bulunmayan Parlamentoda temsil edilen bütün siyasi partilerle yeni anayasanın genel çerçevesiyle ilgili ilk temasımızı gerçekleştirdik. Bu çerçevede, şunu rahatlıkla söyleyebilirim ki: Bu süreçte eleştirilerini, birtakım endişelerini dile getirmiş olmalarına rağmen hiçbir siyasi parti anayasa görüşmelerine kapıyı kapatmamış, bu süreci dikkatle takip edeceklerini ortaya koymuşlardır. Bir asrı geride bırakan tecrübesiyle Türkiye Büyük Millet Meclisi inanıyoruz ki milletin menfaatlerine uygun yeni bir anayasa ihtiyacını her daim gündemine alabilir. Şunu çok net ifade etmek lazım: Türkiye Büyük Millet Meclisi anayasa yapma yetkisine de kudretine de sahiptir. Eğer partiler anlaşır, uzlaşır, belli bir konsensüs sağlanırsa yeni anayasa süreçlerinin devam etmesi mümkündür. Bu konuda yine yaptığımız temaslarda da ortaya çıkan, özellikle ilk 4 madde üzerinde tartışma yapılmaksızın Anayasa'yla ilgili yapılacak müzakerelerin faydalı sonuçlar doğurabileceği kanaatindeyim. Benim şahsi kanaatim bu anayasa tartışmalarının, görüşmelerinin sadece Meclis çatısı altında değil, sivil toplum, üniversiteler ve diğer toplumsal kesimlerin de sözlerinin, tekliflerinin dinlenebileceği bir platforma döndürülebilmesinin Türkiye'de normalleşme sürecine katkı sağlayacağını, normalleşme süreci güçlendikçe de başta Anayasa olmak üzere çok taraflı olarak karar verilmesi gereken konularda da olumlu adımlar atılabileceğini görüyoruz.

Tabii, bu Meclisin bir başka önemli özelliği de hepinizin bildiği gibi hem seçimdeki katılım oranlarının çok yüksek olması hem de halkın verdiği oyların yüzde 95'inin Parlamentoda temsil edilmiş olması, demokratik olarak temsil gücü yüksek, çok güçlü bir Parlamentoyu ortaya koymasıdır. Anayasa sürecinde attığımız adımlar milletimizin tüm kesimlerinin hak ve hürriyetine sahip çıkan, tüm tarafları eşit gören bir yaklaşımla ele alınmalı ve ümit ediyorum ki buradan da bir sonuç çıkarılmalıdır.

Sayın Başkan, Komisyonumuzun değerli üyeleri; tasarruf tedbirleri sadece ekonomik şartların bir gereği değil aynı zamanda kamusal kaynakların adil, verimli ve sürdürülebilir kullanımına olan inancımızın bir tezahürüdür. Türkiye Büyük Millet Meclisi olarak bütçemizin milletimizin ortak refahına ve geleceğine katkı sağlayacak şekilde kullanılmasına hassasiyetle dikkat ediyoruz ve her ne kadar Türkiye Büyük Millet Meclisi, bildiğiniz gibi, Hükûmetin tasarruf tedbirlerinin kapsamı dâhilinde değilse de biz de çok etkin bir tasarrufu bu süre içerisinde uygulamayı kendimiz için önemli bir tedbir olarak gördük. Bu çerçevede, ayrıca Meclisimizde "dijital Parlamento" çalışmalarını, çevreye duyarlı "yeşil Parlamento" çalışmalarını da ele alıyoruz ve bu konuda da fevkalade önemli adımlar attığımızın bilinmesini isterim.

Bildiğiniz gibi, Türkiye Büyük Millet Meclisi, milletimiz adına yasama ve denetim yetkilerini kullanmakta, ayrıca, parlamenter diplomasi alanında temsil faaliyetlerini de yürütmektedir. Bu kapsamda, 2025-2027 dönemi bütçe teklifimizle ilgili değerlendirmelere geçmeden önce Meclisimizin çalışmaları hakkında çok kısa bir iki rakamı sizlerle paylaşmak isterim. Kanun teklifleri açısından, 28'inci Yasama Döneminde toplam 2.642 kanun teklifi milletvekillerimiz tarafından sunulmuştur; hâlihazırda Genel Kurul gündeminde 23, komisyonlarda da 2.489 kanun teklifi bulunmaktadır. Bu süre içerisinde, 28'inci Yasama Döneminde 76 kanun kabul edilmiş, 62 Türkiye Büyük Millet Meclisi kararı alınmıştır. Ayrıca, burada gerek Genel Kurul gerek ihtisas ve Meclis araştırma komisyonlarında yapılan çalışmaların toplamı iki bin seksen sekiz saat yirmi dokuz dakikadır ve 77.306 sayfa tutanak tutulmuştur.

Burada parantez açarak şunu ifade etmeyi bir borç olarak görüyorum: Bu kadar yoğun bir süre çalışan, çok dikkatli çalışmalar yapan, hakikaten gece yarılarına kadar fedakârca müzakere eden Türkiye Büyük Millet Meclisi -ister komisyonlarda olsun ister Genel Kurulda- bu kadar yoğun çalışmasına rağmen, zaman zaman iktidar partisi, iktidar tarafı kendi gündeme getirecekleri konulardan feragat ederek, zaman zaman muhalefet partilerimiz de kendi tekliflerini geriye çekerek daha nezih bir müzakere ortamı sağlamış olmalarına rağmen, ne yazık ki Meclisimizin çalışmaları kamuoyuna bazen bu kadar yoğun süre içerisinde, deseniz ki birkaç saati almayacak kısa bir süre içerisinde ortaya konulan kaba ve yaralayıcı dil, yumruklaşma, efendim, karşılıklı kavga etmek gibi çirkin görüntüler yüzünden maalesef Türkiye Büyük Millet Meclisinin mehabetine gölge düşmektedir. Dün akşam Grup Başkan Vekilleriyle birlikte bir toplantı yaptık, ümit ediyorum ki, önümüzdeki dönemde özellikle kaba ve yaralayıcı dilin kullanılması ve Meclisin kavga, gürültü görüntülerinin sona erdirilmesi için bütün milletvekillerinin ve özellikle grup yöneticilerinin yoğun bir şekilde çaba sarf etmesinde fayda görüyorum.

28'inci Yasama Döneminde toplam 18.350 yazılı soru önergesi verilmiş ve bu yazılı soru önergelerinin 11.721’i cevaplandırılmıştır. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanına ise toplam 94 soru verilmiş, bunun 79'u süresi içerisinde cevaplandırılmış, sadece 6 tanesi önerge sahiplerine iade edilmiştir. Ayrıca, bu süre içerisinde 6 Meclis araştırma komisyonu kuruldu. Bu komisyonlarımız da -sizler de biliyorsunuz, burada okuyarak vaktinizi almak istemem- çalışmalarını sürdürüyor ve raporlarını Meclisimize sunacaklardır.

Şimdi de sizleri, zaman zaman eleştiri konusu olan yazılı soru önergeleri ile Meclis araştırma önergelerinin iade işlemlerine ilişkin bilgilendirmek isterim. 28'inci Dönemde işlemleri tamamlanan 18.743 yazılı soru önergesinin sadece yüzde 1,36’sı iade edilmiştir. Yine, 2.048 Meclis araştırma ve genel görüşme önergelerinin ise sadece 2,64'ü mevzuat hükümlerine uygunluk içermedikleri için sahiplerine iade edilmiştir. Bu oranlar önceki dönemlerle kıyaslandığında fevkalade düşük oranlardır ve şunu açıkça söyleyebiliriz ki: Verilen soru önergeleri ilgilileriyle en kısa süre içerisinde bütünleştirilmektedir.

Ayrıca, bütüncül dış politika anlayışımızın önemli bir kısmı “parlamenter diplomasi” olarak da kavramlaştırdığımız dış ilişkiler faaliyetimizle ilgilidir. Türkiye Büyük Millet Meclisi olarak temsil, görevimizin çok önemli bir kısmıdır. Son yıllarda tüm dünyada parlamenter diplomasi en etkili yumuşak güç olarak işlerlik kazanmıştır. Türkiye Büyük Millet Meclisi de parlamenter diplomasi faaliyetlerine hem etkin bir şekilde hem de küresel olarak en geniş şekilde sürdürmektedir. 28'inci Yasama Döneminde ikili ve çok taraflı ilişkilerin güçlendirilmesine katkıda bulunmak gayesiyle gerçekleştirilen ziyaretlerin yanı sıra, ülke parlamentoları, uluslararası parlamenter asambleler ve uluslararası kuruluşlarla temaslar da hız kesmeden sürdürülmektedir. Şunu çok açık söyleyeyim: Türkiye Büyük Millet Meclisi davet edildiği hiçbir uluslararası platformda temsilsiz bırakılmamıştır. Meclisimizin asil üyesi olduğu 12, gözlemci üyesi olduğu 3 parlamenter asamble ve Türkiye-AB Karma Parlamento Komisyonunda yürütülen faaliyetlere ek olarak ihtisas komisyonlarımız ve dostluk gruplarımız da parlamenter diplomasiye ciddi şekilde katkı sunmuşlardır. Bu aşamada, Türkiye Büyük Millet Meclisinde dostluk grubu olan ülkelerin sayısı da 147'ye çıkarılmıştır.

Bu çerçevede, bendeniz de Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı olarak bu süre içerisinde 12 ülkeye ikili ziyarette bulundum, 11 uluslararası toplantıya iştirak ettim, 15'i Cumhurbaşkanı ve Devlet Başkanı, 75'i Senato Meclis Başkanı düzeyinde olmak üzere 182 ikili görüşmeyi gerçekleştirdim.

Şunu altını çizerek ifade etmek isterim ki: Dünyanın en önemli değişim, dönüşüm süreçlerinden birini yaşıyoruz. Malum, Berlin Duvarı'nın yıkılmasıyla birlikte soğuk savaş dönemi sona erdi, kırk beş yıllık soğuk savaş bitti, arkasından Amerika Birleşik Devletleri'nin tek başına hâkimi olduğu iddia edilen tek kutuplu bir dünya sistemi kuruldu.

Amerika Birleşik Devletleri'nin Afganistan'dan apar topar çekilmesiyle birlikte de artık "çok kutuplu" diyeceğimiz yeni bir dünyaya doğru gidiyoruz. Bu çok kutupluluk içerisinde Türkiye gibi imkânı ve fırsatları olan ülkelerin, iddiası olan ülkelerin çok büyük bir güç elde ettiğini söylemek herhâlde abartı olmaz. Böylece, bu çok kutuplu dünyada hem bölgesel hem küresel ilişkilerimizi gözden geçirmek bakımından da Türkiye Büyük Millet Meclisi çok etkili bir siyaseti takip edecektir.

Yine, eylül ayında gerçekleştirdiğimiz Rusya ziyaretimizde Rusya Federal Meclisi Federasyon Konseyi Genel Kurulunda konuşma yaparak, orada ilk konuşma yapan Türk siyasetçi olarak Türkiye'nin bölgesel meselelere, küresel meselelere bakışını anlatma imkânını bulduk.

Diğer taraftan, Gazze'de yaşanan insanlık dışı katliamların başladığı andan itibaren gerçekten önlenmesi için büyük bir siyaseti yürüttük. Bu çerçevede, Sayın Cumhurbaşkanımızın önderliğinde, Hükûmetle, bütün kamu kurum ve kuruluşlarıyla, Türkiye Büyük Millet Meclisiyle ve milletçe, hep birlikte ortak bir noktada duran dünyadaki ender ülkelerden biri Türkiye'dir. Türkiye Büyük Millet Meclisinde partilerimizin ortak tavrıyla bu konuyla ilgili, İsrail'in soykırımına karşı 4 kere bildiri yayımlandı, Başkanlık tezkeresi kabul edildi.

Ayrıca, Türkiye Büyük Millet Meclisinde bütün partilerin katılımıyla, çok yüksek bir katılımla Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın konuşmasıyla birlikte de hem Filistin davası için çok önemli mesajlar dünyayla paylaşılmış oldu hem de bu mesajlar Türkiye Büyük Millet Meclisi vasıtasıyla küresel kamuoyuna iletilmiş oldu. Yine, Filistin Meclis Başkanı Ruhi el Fettuh'un 2 kez Türkiye Büyük Millet Meclisini ziyaret ettiğini ifade etmek isterim.

Değerli milletvekili arkadaşlarım, Sayın Başkan; 28'inci Dönemde Meclisimizin önemli etkinliklerinden biri de 23 Nisan Ulusal Egemenlik Bayramı çerçevesindeki etkinliklerdir. Burada sadece iki şeyi hatırlatmak isterim: Türkiye Büyük Millet Meclisi ilk sefer kapılarını millete bu anlamda açtı ve bu süreçte 40 bin kişi Türkiye Büyük Millet Meclisini ziyaret etti. Gençlere üniversitelerimizin, TÜBİTAK'ın, araştırma kuruluşlarının da destekleriyle burada fevkalade güzel etkinlikler yapıldı. Ayrıca, Meclisin şeref merdivenlerinde fevkalade güzel bir etkinlikle, 5 bin kişinin katıldığı bir konserle 23 Nisana ilişkin bir marş bestelendi ve halkımızla paylaşılmış oldu.

Yine, Türkiye Büyük Millet Meclisi televizyonunun gerçekten bir demokrasi platformu hâline getirilmesi -demin ki tekliflerinizi de tekrar gözden geçirmek uygun olabilir- çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Yine, bunların teferruatı sizlerde yazılı olarak var, bunları vermeyeceğim. Türkiye Büyük Millet Meclisi televizyonunda özellikle yakın dönem siyasi tarihimizin daha iyi aydınlatılabilmesi için şu anda yaşayan eski milletvekilleriyle "Nehir" söyleşileri yapılıyor. Bunların bir şekilde yönetmenler tarafından bir belgesel hâline getirilerek Meclisimizin televizyonundan yayınlanması sağlanacaktır.

Yine, Kurtuluş Savaşı Müzemiz, Yalova Atatürk Köşkü'müz, Florya Deniz Köşkü'müz çok yoğun bir ziyaretçi talebiyle karşı karşıya kaldı. Ayrıca, araştırma ve bilgi sunumu çerçevesinde bizim Türkiye Büyük Millet Meclisi bünyesindeki bütün çalışmalar dijital hâle getirildi ve bu dijitalleşmenin de bize fevkalade önemli katkılar sağladığını ifade etmek isterim.

İşçi alımında yapılan mülakatta 225 işçi alındı ve ilk sefer tamamıyla noter huzurunda yapılan kura çerçevesinde bu işçilerimizin alınması sağlandı ve bunlardan da -arkadaşlardan aldığım bilgi- fevkalade memnun olduklarını ifade ediyorlar.

Ayrıca, enerji verimliliğine ve yeşil Parlamentoya dönük çalışmalarımız devam etmektedir. Biliyorsunuz, Mecliste kullanılan araçlar envanterden çıkarılarak elektrikli araçlar alındı ve böylece hem tasarrufun daha ciddi şekilde gerçekleşmesi hem de resmî araçlarda bundan sonra elektrikli araçlarla bu hizmetlerin sürdürülebilmesi için adım atıldı.

Bir başka önemli konu ise Florya Köşkü'nde devam eden çalışmalardır. Geldiğimiz günden itibaren üzerinde çok hassasiyetle durduğumuz bir konu, bildiğiniz gibi, tarihî bir yapı olduğu için özellikle Atatürk Deniz Köşkü kısmı, onun da ekim ayında TOKİ tarafından yenilenmesiyle ilgili projeye başlandı, ümit ediyoruz ki o da en kısa zamanda devam edecek ve bitirilecektir.

Ayrıca, Genel Sekreterlik, Yaverlik, birinci ve ikinci misafirhane ile restoran bölümleri hızla bitirilmek üzeredir ve mayıs ayı gibi bunu hizmete açmayı düşünüyoruz.

Meclis Hastanesinin kapasitesi artırıldı. Belli alanlarda uzman doktorlar yoktu, bunları sağlayarak Mecliste fevkalade güçlü bir şekilde hizmet verilmeye devam ediliyor ve buradan da ciddi bir memnuniyet alıyoruz. Sadece bir rakam vereyim, ekim ayı itibarıyla 110 bin kişi Meclis Hastanesinden yararlanmış ve 2023'te ise toplamda 146 bin kişi yararlanmış.

Az evvel de ifade ettim, önemli, bunu dünya parlamentolarında da anlatıyoruz ve oradan da "Biz de bunu yapalım." diye teklifler geliyor; dijital Parlamento, kâğıtsız Parlamento, birçok konuda hayata geçirildi. Bu kâğıtsız Parlamento kapsamında yüzde 76 oranında kâğıt tasarrufu gerçekleştirmeyi hedefliyoruz ve bundan sonraki bütün çalışmalarımızda dijital Parlamentoyu destekleyeceğiz.

Şimdi, bir de Parlamentoda yapay zekânın kullanılmasıyla ilgili bir çalışma yürütüyoruz. Başta Tutanak Hizmetleri olmak üzere burada çok seri bir şekilde sonuç alabilecek yapay zekâ uygulamalarından istifade edeceğiz.

Ayrıca, bu dijitalleşme kapsamında -dün vekil arkadaşlar anlattı, hoşuma da gitti, onu paylaşayım- Vekil Bilgi Sistemi vasıtasıyla her bir milletvekili arkadaşımızın elektronik olarak kendisiyle ilgili bütün bilgileri rahatlıkla görebileceği bir yapı oluşturuldu. Yine, aynı şekilde, Sağlık Bilgi Sistemi, MEDULA sistemine uygun bir şekilde milletvekillerimizin hizmetine sunuldu. Tutanak Bilgi Sistemi de tamamen dijital hâle getirilmiştir ve hatırlıyorum, önceden her birimizin milletvekili odalarına bir sürü böyle tutanaklar gelirdi, kâğıtlar gelirdi; artık onlar gelmeyecek, isteyen arkadaşımız bu dijital tutanakları kâğıda dökebilecektir. Kanunlar, Kararlar Bilgi Sistemi, Komisyon Bilgi Sistemi, Arşiv Otomasyon Sistemi, Dijital Süreli Yayınlar Projesi gibi gerçekten dijital Parlamentoyu destekleyecek alt programları başarıyla uygulamaya koyduğumuzu ifade etmek isterim.

Yine, çok önemli alanlardan biri de siber güvenlik çalışmalarıdır. Biliyorsunuz, siber tehditler bakımından en büyük risk altında olan kamu kurumlarımızdan biri de Türkiye Büyük Millet Meclisidir. Türkiye Büyük Millet Meclisinin bu siber saldırılara maruz kalmaması için uzman arkadaşlarımız çok titiz bir şekilde çalışmalarını sürdürüyor ve çok nitelikli bir şekilde tedbirlerini almaya devam ediyor.

Sayın Başkanım, Değerli Komisyon üyeleri; bu genel açıklamalardan sonra, 2025-2027 dönemine ait bütçe teklifimizle ilgili değerlendirmelere geçmeden önce, 2023 yılı kesin hesap sonuçları ve 2024 yılı bütçemize ilişkin kısa bilgileri vermek istiyorum. 2023 yılı bütçemiz, 5 milyar 560 milyon 588 bin TL olarak kanunlaşmış, yıl içerisinde yapılan aktarmalarla birlikte 5 milyar 723 milyon 865 bin Türk lirası olmuştur. 2023 yılında bu rakamın 5 milyar 702 milyon 359 bin 671 lira 54 kuruşu harcanmış olup yıl sonu bütçe gerçekleşme oranı yüzde 99,6'dır. Türkiye Büyük Millet Meclisinin 2023 harcamalarının dış denetimi Sayıştay Başkanlığınca görevlendirilen uzman denetçiler tarafından gerçekleştirilmiş, hazırlanan Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı 2023 Yılı Dış Denetim Raporu'nda harcama belgelerinin ve ekli belgelerin incelenmesi neticesinde iş ve işlemlerin mevzuata uygun şekilde gerçekleştirildiğinden bahisle herhangi bir bulgu ve tenkitte bulunulmamıştır.

Bu yılki bütçemize baktığımızda, 2024 yılı bütçemiz 9 milyar 536 milyon 586 bin Türk lirası olarak kanunlaşmış, yapılan ödenek ekleme işlemleriyle birlikte toplam ödenek 9 milyar 973 milyon 536 bin Türk lirası olmuştur. Bu ödeneğin yaklaşık 9 milyar Türk lirası yani yüzde 90'ı harcanmıştır.

Değerli milletvekilleri, şimdi de sizlere 2025 yılı bütçe teklifimizle ilgili olarak kısa bir bilgi vermek isterim. 2025 yılı bütçe teklifimiz 2024 yılı sonu harcama tahminleri dikkate alınarak hazırlanmıştır. 2025 yılı bütçe teklifimizi hazırlarken Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı İdari Teşkilatı 2023-2027 Dönemi Stratejik Planı'ndaki amaç ve hedefler doğrultusunda gerçekleştirilen faaliyet ve projeler maliyetlendirilerek ödenek teklifinde bulunulmuştur. 2025 yılı bütçe teklifi 17 milyar 817 milyon 190 bin Türk lirasıdır.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Buyurun.

TBMM BAŞKANI NUMAN KURTULMUŞ - Toparlıyorum.

Bu şekilde Plan ve Bütçe Komisyonuna sunulmuştur. 2025 yılı bütçe teklifinin yüzde 94'ü cari giderlerden, yüzde 4,6'sı da yatırım giderlerinden oluşmaktadır; teferruatına girmiyorum.

Öte yandan, daha önceki yıllarda olduğu gibi bu yıl da Türkiye Büyük Millet Meclisinde 6328 sayılı Kanun gereğince Türkiye Büyük Millet Meclisine bağlı olan Kamu Denetçiliği Kurumuna hazine yardımı olarak 340 milyon 328 bin Türk lirası pay ayrılmıştır, bu tutar toplam bütçemizin yüzde 1,9'unu oluşturmaktadır. Ayrıca Radyo ve Televizyon Üst Kuruluna hazine yardımı olarak 530 milyon 536 bin Türk lirası pay ayrılmıştır, bu tutar toplam bütçemizin yüzde 2,98'idir.

2025 yılı bütçe teklifimiz, 2024 yılı başlangıç ödeneği olan 9 milyar 536 milyon 586 bin Türk lirasına göre yüzde 86,8; yıl sonu harcama tahmini olan 11 milyar 208 milyon 369 bin Türk lirasına göre yüzde 58,9 oranında artarak 17 milyar 817 milyon 190 bin Türk lirası olmuştur. Yine bu artıştaki teferruatı zaten yazılı olarak sizlere de verdik, bunları geçiyorum.

Başkanlığımızın birinci önceliği, hiç kuşkusuz milletvekillerimizin çalışmalarını kolaylaştırmaktır. Bu çerçevede sayın milletvekillerimize her konuda daha iyi hizmet sunabilmenin gayreti içerisindeyiz. Teknolojik imkânlardan en üst düzeyde faydalanarak daha etkin, daha verimli ve daha hızlı hizmet edebilmek Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı idari teşkilatının en önemli ödevlerinden biridir. Bu kapsamda 2025 yılı bütçe hedefimizin de yasama ve denetim yetkisini kullanan siz değerli milletvekillerimizin çalışma şartlarını iyileştirerek yasama sürecine ve kalitesine destek sunacağını ümit ediyorum.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Buyurun.

TBMM BAŞKANI NUMAN KURTULMUŞ - Sonuç olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı 2025-2027 dönemi bütçe teklifi 2025 yılı için 17 milyar 817 milyon 190 bin Türk lirasıdır, 2026 yılı için 22 milyar 335 milyon 381 bin Türk lirasıdır, 2027 yılı için de 24 milyar 334 milyon 635 bin Türk lirasıdır; bu şekilde öngörülmüştür.

Sizlere Türkiye Büyük Millet Meclisinin 2023 kesin hesap sonuçlarını, 2024 yılı bütçe uygulaması ve önümüzdeki üç yıllık döneme ilişkin bütçeyle ilgili tekliflerimizi arz etmiş oldum.

Zamanın kısıtlı olması sebebiyle konuşmamızda yer veremediğimiz hususları da usul gereği, daha detaylı bir şekilde sorularınız olursa yazılı olarak da cevaplandıracağımı ifade etmek istiyorum.

Şimdiden 2025 yılı bütçemize vereceğiniz destek dolayısıyla teşekkür ediyorum. Bu bütçenin milletimize, ülkemize ve Türkiye Büyük Millet Meclisimize hayırlı olmasını temenni ediyorum.