NURTEN YONTAR (Tekirdağ) - Sayın Başkan, Sayın Bakan, değerli bürokratlar ve milletvekilleri; bugün, evet, bütçemizi görüşüyoruz ki maalesef, bu bütçede gerçekler yok, doğru bilgi akışının da size ulaşmadığı açıkça görülmekte. Lütfen, bürokratlarınızla, personelinizle halka inin, vatandaşa dokunun, yaşadığı sıkıntıları görün ve onları dinleyin.

Bugün istihdamın, çalışma yaşamının ve sosyal güvenlik alanının en önemli sorunlarından biri, düzensiz göç ve onun sonuçlarıdır. Suriye'den gelen geçici koruma statüsündeki göçmenler, Afganistan ve dünyanın çeşitli ülkelerinden gelen yasa dışı kaçak göçmenlerin çalışma hayatıyla olan ilişkilerinin düzenlenmesi, denetleme, teftiş gibi süreçlerin uygulamaya konulmaması âdeta kaçak işçi çalıştıranlara ödül niteliğinde olmuştur. Bir de çalışma sürelerini üç yıla çıkardığınızla övünüyorsunuz. Bizim insanlarımız işsizken göçmenlerin büyük birçoğunluğunun çalışıyor olması ne kadar düşündürücü.

Ara ve nitelikli eleman yetiştirmek amacıyla Millî Eğitim Bakanlığıyla ortak olarak yaptığınız Mesleki Eğitim Projesi var. Bu, çocuk işçiliğinin önünü açmıyor mu? MESEM'lerde kaç çocuk işçi çalışıyor? Bu çocukların aile durumlarına hiç baktınız mı? Bunlara pedagojik anlamda destek sağlanıyor mu? Bunların başına gelebilecek iş kazalarına ilişkin ne gibi önlemler alınıyor? Bunlar daha çocuk, ustaları başında olmadan tam gün çalıştırılmaları ne kadar doğrudur?

İş kazaları demişken kayıtlara göre 2024 yılı Ekim ayı dâhil 1.513 işçi iş kazasında yaşamını kaybetti. Bu da kayıtlara göre, ya kayıtlara geçmeyenler? Türkiye'de iş cinayetlerinin önlenmesi için iş yerlerinin bağımsız bir denetim sistemi kurularak denetlenmesi gerektiği düşüncesindeyiz fakat bu yapılmadığı gibi kamusal denetim de güçlendirilmemektedir.

Asgari ücret artık neredeyse azami ücret noktasına geldi. Eskiden filmlere bile konu olan bir orta direk vardı, siz orta direk grubunu da yok ettiniz. Türkiye'de yüzde 15-20'lik kısım zengin, geri kalanı fakir oldu. Eskiden kıdemini alan bir vatandaş ev veya bir araba alabiliyordu, şimdi sayenizde bir evin ancak dört duvarından oluşan bir odayı alabiliyor; emin olun, bir mutfağı, bir banyoyu bile bu kıdemle alamaz. Yine "eski Türkiye" dediğiniz Türkiye'de bir asgari ücretli 4 kişilik ailesine rahatlıkla bakabiliyordu, şimdi bir asgari ücret bir kiraya bile yetmiyor. Dolayısıyla, maalesef ailelerin geçimine yetişmiyor bu asgari ücret. CHP olarak, asgari ücretin 30 bin liranın altında olmaması ve üç ayda bir enflasyon güncellemesi verilmesi gerektiği düşüncesindeyiz.

Sayın Bakan, sunumunuzda "İlave istihdam sağlayan işverenlerimize sigortalı başına 31 bin liraya kadar prim desteği sağladık." diyorsunuz. Vergi ve faiz borcunu sildiğiniz yandaş iş adamlarını bu destekten ne kadar yararlandırdınız? Emekliye veremediğiniz desteği bu yandaşlara vermek ne kadar doğrudur? "Emeklilik yılı" ilan ettiniz 2024'ü ama emekliyi mutlu edemediniz Sayın Bakan.

Sunumunuzdan diğer bir kıtada, Eğitimli Çocuk Bakıcıların Teşvik Yoluyla Kayıtlı Kadın İstihdamının Desteklenmesi Projesi kapsamında çalışan annelere aylık yaklaşık 12 bin lira destek vermeye devam edildiğini söylüyorsunuz. Destek alan kaç anne var ve bu anneleri nasıl tespit ediyorsunuz? Söz konusu projeden kaç annenin haberi oldu, bu nasıl duyuruldu? Ülkemizde kadınların istihdam oranı yüzde 32,9'la OECD ülkeleri arasında sonuncudur.

Atanmayan, KPSS puanı olan binlerce engelli vatandaşımız sizden atama beklemektedir. Özel sektörde yüzde 3, kamu sektöründe yüzde 4 engelli ve yüzde 2 hükümlü işçiyi çalıştırmanız gerekmekteyken Sayın Bakan, emin olun, bu kadrolar boş. Buralara neden atama yapılmıyor? Mesela, Bakanlığınızda bu kadrolar dolu mu? Bu iş yerlerinde bu denetimi kim yapıyor, nasıl yapıyor?

Mecliste bizimle birlikte gece gündüz çalışan danışmanlarımız var ve bu arkadaşlarımız özlük hakları konusunda ciddi problemler yaşıyor. Geçtiğimiz dönem söz verilmesine rağmen kanun gündeme bile alınmadan kadük oldu. Eğer hakkaniyetli bir Bakan olmak ve bir hak vermek istiyorsanız bu sözleşmeli personelin iş sonu tazminat hakkını verin.

2012 tarihinden itibaren gelir testi uygulamasını hayata geçirdiniz, genel sağlık sigortası zorunlu hâle geldi.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)