MÜZEYYEN ŞEVKİN (Adana) - Teşekkür ederim.

Değerli hazırun, hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Bilindiği üzere, Anayasa'mızın 168'inci maddesi "Tabii servetler ve kaynaklar Devletin hüküm ve tasarrufu altındadır." Bunu söyler 168'inci madde. Aranması, bulunması, çevreye en duyarlı şekilde işletilerek uç ürüne dönüştürülmesi, yüksek katma değer üretilerek toplumsal kalkınmaya destek verilmesiyle, son aşamada yine çevre düzenlemesi de yapılmak suretiyle terk edilmesi Bakanlığınız çalışma kapsamı alanına girmektedir. Ancak geçtiğimiz şubat ayında Erzincan'ın İliç maden işletmesinde yaşanan ve 9 madencinin, maden emekçisinin yaşamını yitirmesine neden olan, büyük bir çevresel felakete yol açan olay; yer altı maden veya açık ocak işletmelerinde göçük veya şev yıkılmaları sonucu yaşanan can kayıpları; Kaz Dağları'nı, Munzurlar'ı, Karadeniz Dağları'nı yağmalar şekilde açılan madenlerin işletmeleri; uç ürüne dönüştürülmeden kaynaklarımızın yok pahasına uluslararası firmalara ve kartellere peşkeş çekilmesi; yer altı servetlerimizin talan madenciliğine dayalı olarak işletildiği konusunda toplumda bir kanının oluşmasına neden olmaktadır.

İliç maden işletme kazasında MAPEG'in işletme projelerinin hazırlanmasında, kontrol ve denetimi süreçlerinde görevini yaptığına inanıyor musunuz Sayın Bakan? Görevini yaptıysa bu olay neden yaşanmıştır? Ve ne yazık ki İliç Komisyonunda da hiçbir Bakanlık -Çalışma Bakanlığı, Enerji Bakanlığı ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı- hiçbir şekilde buna dair, bununla ilgili sorumluluğu üzerine almadı ama ortada da bir facia var ve bu olayda 9 insan yaşamını kaybetti. Dolayısıyla, bunu nasıl açıklıyorsunuz, bunu buradan sormak isterim.

Yine, bor minerali dışında herhangi bir kaynağımız stratejik kaynak olarak görülmemektedir. Avrupa'da en büyük altın rezervine sahip ülke olmamıza rağmen altın madenlerimizin çoğu ulusötesi şirketlerin tahakkümü altında işletilmektedir. Altın madenlerimizin en kısa süre içerisinde "stratejik kaynak" gurubuna alınarak kamu eliyle işletilmesi çok önemlidir, buna önem atfetmenizi rica ediyoruz. Toplumun yüzde 65'inin asgari ücretlerle geçinmeye, yaşamaya çalıştığı bir ortamda bu kadar zengin altın kaynaklarımızın yok pahasına ulusötesi ve yandaş şirketlere aktarılması bizim karşı durduğumuz bir olay. Altın kaynak potansiyeli alanlarının arama ve araştırılması MTA tarafından yapılmalı, Eti Maden İşletmemiz tarafından da işletilmeli yani stratejik ve kamusal kaynakların kamu işletmeleri eliyle işletilmesi gerekmektedir. Altın gibi, nadir toprak elementleri gibi bazı kaynaklarımız stratejik maden kaynağı içine de alınmalıdır.

Sayın Bakan, yine, baktığımız zaman, MAPEG MTA Genel Müdürlüğünün elinde gelecek vadeden ve arama, araştırma süreçleri henüz tamamlanmamış bazı ruhsatların hızla devredilerek yandaş bazı firmalara göstermelik ihalelerle verildiği bilinmektedir. Örneğin 2023 yılında Elâzığ Maden ilçesi ve Ergani'de keşfi gerçekleştirilen ve yandaş bir firmaya devredilen maden işletmesi kaç liraya ihale edilmiştir? Bugün yapılan aramalar sonucunda keşfedilen kaynağın ekonomik büyüklüğü 62 milyar dolara ulaştığı yönündeki bilgiler doğru mudur? Eğer doğruysa bu büyüklükteki bir kaynağa sahip bir alanın yok pahasına yandaş bir şirkete devredilmesini doğru buluyor musunuz? Gümüşhane'de de bir ruhsat sahasının yine yok pahasına ihale edilmesini nasıl açıklarsınız?

Yine, geçtiğimiz yıl Gabar sahasında 100 bin varil petrol üretimine ulaşacağınız ve Sakarya gaz sahasında günlük 10 milyon metreküplük üretime ulaşacağınız bilgisini vermiştiniz. Ancak bugünkü sunumunuzda 57 bin varil petrol ürettiğinizi ifade ediyorsunuz. Rakamlar doğruysa neden söylenen hedefe, belirlenen hedefe ulaşılmamıştır, bu konuda bir liyakat eksikliği mi vardır Bakanlıkta? Doğrusu, bunu da bilmek isteriz.

Yine, Doğu Anadolu Bölgesi başta olmak üzere, birçok yerde aktif volkanlar ve jeolojik olarak sıcak kaynak alanları bulunmasına rağmen, bu alanların araştırılarak ortaya çıkarılması ve toplumsal yarara dönüştürülmesi neden sağlanmaz? MTA Genel Müdürlüğü Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde jeotermal kaynaklar aranmasına bu yıl örneğin kaç milyon ayırmıştır? Önümüzdeki yıl jeotermal kaynak aramalarına kaç milyon lira aktarmayı hedefliyorsunuz? Ya, doğal kaynakta dışa bağımlıyız, ya İran'a bağımlıyız ya Rusya'ya bağımlıyız. Yerli ve millî kaynak olan jeotermalin doğru kullanılması ve doğru yönetilmesiyle neden Güneydoğu Anadolu'da ve fay zonlarında bu araştırmalara yeteri kadar girilmediğini de burada açıklamanızı bekleriz doğrusu.

Yine, ülkemiz 6 Şubat depremlerinde 149,8 milyar dolar ekonomik kayıpla karşılaşmıştır.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Şevkin, teşekkür ediyorum.

MÜZEYYEN ŞEVKİN (Adana) - Bu ekonomik kayıp deprem, heyelan, kaya düşmesi, obruk oluşumu, oturma-çökme, tıbbi jeolojik kökenli sorunlar, volkanik aktiviteler gibi jeolojik kökenli afetlerin ülkemizde ne derece önemli olduğunu göstermiştir. MTA Genel Müdürlüğü bu afet konusunda çalışma yapıyor mu, buna bir bütçe ayrılmış mıdır? Bunun da cevaplanmasını bekliyorum.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Şevkin, teşekkür ediyorum.