RESUL KURT (Adıyaman) - Sayın Başkanım, Komisyonumuzun değerli milletvekilleri; sözlerimin başında, 21 Ocak 2025 tarihinde meydana gelen elim yangında hayatını kaybeden vatandaşlarımıza Allah'tan rahmet diliyorum, yaralılara acil şifalar diliyorum.

Yangın hem can hem de mal kaybına neden olabilecek en tehlikeli felaketlerden biridir. Önlenebilir olmasına rağmen ihmal, bilgisizlik, tedbirsizlik, yetersiz önlemler nedeniyle büyük yıkımlara yol açabilmektedir. Özellikle otel, hastane gibi insan yoğunluğu yüksek yerlerde yangın güvenliği hayati bir konu arz etmektedir. Yangın konusunda bilinçli olmak ve önceden önlemler almak en büyük korunma yöntemlerinden biridir. İtfaiye hizmetinin doğrudan kamu güvenliğini sağlamak üzere yerine getirilmesi gereken hizmetlerden olması sebebiyle asli nitelik taşıdığını, düzenli bir şekilde gerçekleştirilme zorunluluğu nedeniyle de sürekli bir kamu hizmeti olduğunu söylememiz lazım.

Bu elim olaydan yaklaşık dokuz ay önce, Beşiktaş'ta, 2 Nisan 2024'te bir gece kulübünde tadilat sırasında meydana gelen, 29 kişinin yaşamını yitirdiği yangın da maalesef, bu tür olayların ne kadar ciddi olduğunu, önlem alınması gerekliliğini ortaya koyamamıştır. Bu elim olayda da 29 vatandaşımız hayatını kaybetmiş, Beşiktaş gibi İstanbul'un göbeğinde 29 işçi hayatını cayır cayır yanarak kaybetmiştir.

Bolu Belediyesi İtfaiye Müdürlüğünün 23 Ocak 2025 tarihli olay yeri yangın raporunda şöyle deniliyor: "Yapılan incelemeler sonucunda yangının 4'üncü katta yer alan mutfak/restoran bölümünde başladığı belirlenmiştir." Bu konuyla ilgili gerek Belediye İtfaiye Müdürlüğünün gerek Özel İdarenin gerekse de savcılık bilirkişi raporları gibi bilgi ve belgelerin Komisyonumuzdaki milletvekili arkadaşlarımıza temin edilerek sunulması elzemdir.

Otellerde yangın önleme, yangınla mücadele, acil tahliye süreçlerini kapsayan ve çok yönlü planlama gerektiren bu olayın ne şekilde meydana geleceği, ne gibi önlemler alınması gerektiği detaylı olarak mevzuatta düzenlenmiştir. Baca sistemleri ve filtreler düzenli olarak temizlenmeli, yağlı birikintiler önlenmelidir. Endüstriyel mutfaklarda duman tahliye sistemleri etkili bir şekilde çalışmalıdır. Otelin tamamında çalışanlara ve misafirlere uyarı verecek merkezî yangın alarm sistemi bulunmalıdır. Yangın alarmları hem sesli hem de görsel uyarılar vermelidir. Alarm butonları kolay erişilebilir noktalarda yer almalı, herkes tarafından kullanılabilir olmalıdır. Yangın sırasında kaçış yollarının aydınlatılmasını sağlayacak acil durum lambaları bulunmalıdır. Elektrik kesintilerinde otomatik olarak devreye girecek jeneratör destekli aydınlatma sistemleri kullanılmalıdır. Yangın anında hızlı müdahale için otellerde yeterli sayıda yangın söndürme ekipmanı bulunmalı, düzenli bakımları yapılmalıdır. Otelde uygun yerlere yeterli sayıda yangın söndürme tüpü yerleştirilmelidir. Yangın tüplerinin içeriği, otelin risk analizine göre iş güvenliği uzmanları ve iş yerinde oluşturulan ekipler tarafından belirlenmeli -kuru kimyasal toz mu, köpük mü- buna göre yangın tüpü içeriği olmalı ve uygun ortamlarda bulundurulmalıdır. Tüplerin basınç seviyeleri, doluluk oranları düzenli olarak kontrol edilmelidir. Otelin iç ve dış alanlarında yangın hidrantları bulunmalı, su basıncı düzenli tesis edilmelidir. Yangın hortumları kolay erişilebilir ve kullanıma hazır hâlde tutulmalıdır. Otellerde özellikle koridorlar, odalar ve ortak alanlarda otomatik sprinkler sistemi bulunmalıdır. Planda acil çıkış kapıları, yangın merdivenleri, toplanma alanları açıkça belirtilmelidir. Yangın çıkış kapıları kilitsiz ve kolay açılabilir olmalıdır. Kapılar dışarıya doğru açılmalı, önlerinde bir engel bulunmamalıdır. Çıkış kapıları ve yönlendirme levhaları ışıklı ve belirgin olmalıdır. Yangın merdivenleri her zaman açık ve kullanılabilir olmalıdır. Merdiven boşlukları yanıcı malzemelerden ve misafirlerin, çalışanların inmelerini zorlaştıracak malzeme birikintilerinden arındırılmış olmalıdır. Yangın merdivenlerinin kapıları duman sızdırmaz olmalı ve yangına dayanıklı malzemeden yapılmalıdır.

Yangına müdahale açısından ilk otuz saniye çok önemli. İlk otuz saniye içerisinde müdahale edilen yangınların hızlıca söndürülmesi mümkün olabiliyor. Yangın büyüdüğünde -özellikle ilk iki, üç dakika içerisinde hızla büyüyebilir- küçük bir alev bile hızla büyüdüğünde iki, üç dakika içerisinde kontrol edilemez hâle gelebilir. Özellikle ilk beş dakika artık yangının tamamen kontrolden çıkabildiği ve tüm alanı sarabildiği bir dönemdir, bu aşamadan sonra yani ilk beş dakikadan sonra sadece profesyonel itfaiye ekipleri ancak bu yangını söndürebilir. Dolayısıyla, ilk otuz saniye içerisinde yangına müdahale edilip önlem alınmış olması yangındaki riskleri ortadan kaldırabilmektedir ama beş dakikadan sonra artık yangın çok tehlikeli bir boyuta ulaşmaktadır.

Yangın sırasında en büyük tehlikelerden biri duman ve zehirli gazların solunmasıdır. Yangın ölümlerinin yüzde 70'i, 80'i alevlerden değil, duman zehirlenmesi nedeniyle gerçekleşir. Dumanın bileşimi yanan malzemelere ve yangının oksijen miktarına bağlı olarak değişir. Yangın sırasında oluşan duman birçok zararlı gaz ve ince partikül içerir. Bu gazların çoğu renksiz ve kokusuzdur. Bu yüzden, fark edilmeden solunduğunda ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Yangın sırasında bu gazlar havaya karışır ve hızla yayılır, özellikle kapalı ortamlarda oksijen azaldıkça zehirli gazların etkisi daha ölümcül hâle gelir. Bu olayda da özellikle birçok vatandaşımızın bu gazları soluduğu için hayatını kaybettiği gerçeğiyle karşı karşıyayız. Yangın sırasında açığa çıkan duman ve zehirli gazlardan dolayı, vatandaşların alevlere oranla daha büyük bir tehdit altında olduğu görülmektedir. Özellikle karbonmonoksit ve hidrojen siyanür kısa sürede bilinç kaybına ve ölüme yol açmaktadır. Düşük seviyede hareket etmek, nefesi korumak, tabii ki bu anlamda özellikle tahliye planlarına uymak hayatta kalmak için önemli stratejiler olsa da...

BAŞKAN SELAMİ ALTINOK - Tamamlayalım Sayın Kurt.

RESUL KURT (Adıyaman) - Az kaldı Sayın Başkanım.

Demek ki ilk iki, üç dakika içerisinde müdahale edilmesi önemlidir.

Sayın AFAD yöneticilerine sorularım var. 2 Nisan 2024'te Beşiktaş'ta gece kulübündeki tadilatta çıkan yangına AFAD olarak bir müdahaleniz oldu mu? Yangınlarda AFAD'ın ne gibi sorumlulukları ve görevleri var? Yurt dışında -Amerika olabilir, Avrupa Birliği ülkeleri olabilir veya diğer ülkelerde- yangına müdahale ve yangın mücadelesi nasıl yapılıyor, hangi birimler veya kurumlar yangına müdahale ediyor?

Türkiye'de belediyelere bağlı itfaiyeler var, AFAD var, OSB itfaiyeleri var, UMKE var, sivil toplum kuruluşları var ve askerî birliklerdeki yangınla mücadele birimleri var. Yine, ayrıca, Orman Bakanlığına bağlı bu tür itfaiye teşkilatları, yangına müdahale eden teşkilatlar da bulunuyor. Bu kadar dağınık, çeşitli kurumlara bağlı, birbiriyle irtibatı olmayan kurumların tek çatı altında toplanması konusunda ne düşünüyorsunuz? AFAD'ın yetkilerinin genişletilmesi, afet yönetiminde yangınla mücadele genel müdürlüğü kurulması gibi bir birimin merkezî otorite olarak konumlandırılması faydalı olur mu? İtfaiye teşkilatlarının yerel yönetimlerle iş birliği içinde ama merkezî bir yapıya entegre edilmesi nasıl olabilir? Afet ve acil durum müdahale kapasitesinin entegre yönetimine yönelik bir çalışma yapılıyor mu? Personel, araç, ekipman ve eğitim konularında standartlaşmayı sağlamak mümkün mü? Bu tür itfaiye, arama kurtarma, afet lojistiğinde görevli personelin hem kariyer yönetimi hem eğitimleri merkezî bir yapıda olabilir mi? AFAD, belediye itfaiyeleri, Orman Genel Müdürlüğü, UMKE, Kızılay, STK'ler, TSK, OSB yani organize sanayi bölgeleri gibi kurumların elindeki araç, ekipman, personel, lojistik imkânlarının envanteri mevcut mu, bu yönde bir çalışma yapılıyor mu? Bir bölgede bir yangın çıktığında, o bölgeye yakın bir teçhizatın envanteri elimizde bulunuyor mu? Hangi birimden hangi yardımlar alınabilir, bu konuda bir envanter çalışması var mı?

Teşekkür ediyorum.

BAŞKAN SELAMİ ALTINOK - Herhâlde bu kadar sorunun cevabını şu anda size AFAD'ın sözlü olarak verebileceğini düşünmüyorsunuzdur diye değerlendiriyorum.

RESUL KURT (Adıyaman) - Ama bütün şeyleri sordum Sayın Başkanım.

BAŞKAN SELAMİ ALTINOK - Bunları siz bir de yazılı olarak AFAD Başkanımıza iletebilirseniz...

RESUL KURT (Adıyaman) - İletirim.

BAŞKAN SELAMİ ALTINOK - Teşekkür ediyoruz ama bu kadar şeye size şu anda cevap verebilme şansı yok.

RESUL KURT (Adıyaman) - Ama önemli yani bu Komisyonun asli görevleri bakımından önemli.