Komisyon Adı | : | KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ KOMİSYONU |
Konu | : | Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğünün (TMO) 2021 ve 2022 yıllarına ait bilanço ve netice hesaplarının görüşmeleri |
Dönemi | : | 28 |
Yasama Yılı | : | 3 |
Tarih | : | 15 .04.2025 |
OSMAN ZABUN (Isparta) - Sayın Başkanım, Değerli Genel Müdürüm, değerli Komisyon üyelerimiz ve Sayıştayımızın temsilcileri, kurum temsilcilerimiz; ben de bu görüşmelerin hayırlara vesile olmasını temenni etmek istiyorum.
Uzun bir süre birlikte olacağız KİT Komisyonu bünyesinde ve bu çerçeve içerisinde birçok KİT'in değerlendirmesini ve denetimlerini gerçekleştireceğiz, çok yorucu ve yoğun bir süreç geçecek. Tabii, burada, ilk toplantı olması hasebiyle ifade etmek istiyorum, genel bir hukuk kuralı vardır, usul esastan önce gelir. Dolayısıyla işin verimli yürütülebilmesi, denetim mekanizmasının verimli sürdürülebilmesi için bütün arkadaşlarımızın usul açısından gerekli titizliği göstermesinin anlamlı olduğunu ben düşünüyorum. Öbür taraftan, hepimiz milletvekiliyiz ve hepimiz şu anda KİT Komisyonunun üyeleriyiz milletvekilleri olarak. Şimdi, hepimizin birtakım bilgileri var, hepimizin birikimleri var. Konuşmacımız, Genel Müdürümüz sunumlar yapıyor veya bir başka arkadaşımız görüş ve kanaatlerini belirtiyor; bu çerçeve içerisinde bence iki hususa dikkat etmek gerektiğini düşünüyorum. Yani diğer konuşmacının sözünü keserek ona müdahale etmeyi her şeyden önce bir nezaketsizlik olarak değerlendiriyorum. Yine, Genel Müdürümüzün özellikle başlangıç sunumu esnasında Sayın Yavuzyılmaz'ın sürekli müdahalesi sadece bize saygısızlık değil Cumhuriyet Halk Partili milletvekillerine de bence saygısızlıktır, ona da bir saygısızlıktır.
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - İsmim zikredildiği için yanıt vereceğim.
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Söz verdiğimde yanıt verirsiniz.
OSMAN ZABUN (Isparta) - Şimdi, neden? Şundan dolayı: Yani Sayın Genel Müdürün sunumu içerisinde sizin de bizim de bütün üyelerimizin de katıldığı ve katılmadığı yönler mutlaka vardır ve bunlara anında cevap vermek suretiyle "Ben buradayım." demek milletvekilinin misyonuyla ve denetim komisyonumuzun KİT Komisyonu misyonuyla çok örtüştüğünü ben düşünmüyorum. Hakkın kötüye kullanılması ve nezaket sınırlarının aşılması da yine burada belli bir çerçeve içerisinde bütün üyelerimiz söz alacak, görüş ve kanaatlerini dile getirecek ama bunu yani bu sınırı aşarak, bütün üyelerin hakkını bloke ederek ve gasbederek dile getirmek bence o da yanlış. Aslında belki de Yavuzyılmaz'ın söylediği kimi şeylerde bizim de katıldığımız noktalar vardı ama usul kurallarını çiğnediği için, usul esastan önce geldiği için o esasında dile getirmek istediği bazı şeyler güme gitti diyebilirim yani kendi üyeleri de bunu dikkate almamıştır diye düşünüyorum.
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Vekilim, kurumun sunumuyla ilgili konuşursanız sevinirim.
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Sayın Yavuzyılmaz söz vereceğim, lütfen...
OSMAN ZABUN (Isparta) - Şimdi, öbür taraftan Sayın Karakaya'ya özellikle ben teşekkür etmek istiyorum yani kurumun içerisinde daha önce görev yapmış olması sebebiyle de bence çok önemli konuların altını çizdi. Özellikle Toprak Mahsulleri Ofisi yıllardır bu ülkede bir denge pozisyonu bulunan yani temel amacı kâr etmek olmayan, yeri geldiğinde zarar etmesi dahi makul görülen, görülmesi gereken bir kurum ve böylesi bir kurumun da bu denge misyonunu da önemli ölçüde ben karşıladığı kanaatindeyim. Çok fazla örneklemeye gitmeyeceğim ama sadece şurada bir tablo var, dikkatimi çekti tablo: 2021 yılı, sayfa 51; 2021 verilerinden yola çıkarak bakacağım. Hani bazen söyleniyor, işte, "Niye bu kadar buğday ithal ediliyor?" İşte, "Arpa niye böyle, şu niye böyle, bu niye böyle?" Ama orada, bakın, o tabloda aslında tablonun geneli aynı şeyi ifade ediyor, aynı şeyi bize anlatıyor ama 2021 yılının verilerine bakalım: Ortalama satış maliyeti 1.972 birim, ortalama satış hasılatı 2.272 birim, piyasa değeri 2.640-2.950 yani baktığınız zaman, satış maliyeti satış hasılatının altında yani satış hasılatı daha yüksek ama piyasa rakamları, piyasa değerleri bundan da yüksek. Yani piyasa zaten kendisini bir şekilde domine etmiş ve burada yeteri kadar alım yapmak ya da yapmamak suretiyle ya da iç veya dış alımlarını dengelemek suretiyle bir misyon üstlenmiş. Öbür taraftan, "arpa, arpa" deniliyor, arpada da aynı şekilde 1.598 birim satış maliyeti, 1.546 birim satış hasılatı yani çok cüzi bir miktar var ikisinin arasında. Piyasa fiyatına baktığımız zaman da 2.300 lira yani piyasada kendisini zaten bu şekilde domine etmiş. Mısır hakeza aynı şey, nohut hakeza aynı şey. Bütün bu verilere baktığımız takdirde, aslında Toprak Mahsulleri Ofisinin piyasada ne kadar önemli bir aktör olduğunu, piyasa dengeleyicisi olduğunu ve piyasanın sağlıklı işlemesi, çiftçinin emeğinin korunması, dolaylı olarak tüketicinin de daha sağlıklı fiyatlarla bu ürünlerden faydalanmasını sağladığını görüyoruz. Öbür taraftan, yıllardır bu ülkede buğdayla ilgili, işte, "Buğday ithal ediliyor, ihraç ediliyor." falan, bunların dedikodusu yapılır ama şu gerçek her zaman göz ardı edilir: Buğday, evet, alıyoruz ve son yıllarda özellikle bizim almış olduğumuz buğdayı mamul maddeye dönüştürmek suretiyle ihracımız söz konusu. Yani bunun bir ihtiyaç olarak ortaya çıkmış olması ve bunun da alınarak üzerine katma değer sağlanmak suretiyle bugün dünyada en önemli makarna ve türevleriyle ilgili ihracatçı, üretici ülke konumuna geldik yani bunun göz ardı edilmemesi gerekir diye düşünüyorum. Bütün bunların yanı sıra yani bütün bunlara rağmen, 2021 mesela -yine dikkatimizi çekiyor- kârlılık esas değil ama belki bu rakamlar daha farklı olmuş olsaydı muhalefetten çok daha farklı şeyler dinleyecektik. Yine her ikisinin de makul oranlarda kârlarla kapattığını görüyoruz.
Ben, bütün bu süreçleri sağlıklı olarak yürüten başta kurum Müdürümüze, Genel Müdürümüze ve bürokrasiye teşekkür ediyorum. Sadece yani makro düzeyde bütün bu veriler çok önemli ve yerinde. Sahada karşılaşmış olduğumuz bir iki hususa dikkati çekmek suretiyle sözlerimi tamamlamak istiyorum. Özellikle bize gelen talepler ve şikâyetler -az önce Deniz Bey de söyledi- bu alım esnasında oluşan kuyruklar, randevu sisteminin daha sağlıklı çalıştırılabilir hâle getirilmesi gerekiyor, bu kuyruklar sıkıntı veriyor. Bir de burada yani adam belki bir gün bekliyor kuyrukta, bir gün bekledikten sonra, geliyor bakıyor ürününe, diyor ki: "Ben bu ürünü almam, benim alabileceğim kapasitenin altındadır." Ve bir gün bekledikten sonra geri gönderme muamelesiyle karşı karşıya kalıyor. Bu da mağduriyete neden oluyor. Bir de yine, bazı noktalar, biliyorsunuz, ulaşım açısından uzak, belki 50-60 kilometre gidiyor. Bu, yazın karşılaşmış olduğum bir problemdi, bu çözüldü, teşekkür ediyorum ama burada ifade etmekte fayda var diye düşünüyorum. Fatura talebi oluşuyor çiftçilerin ve talep ettikleri faturaları örnek olarak Isparta Şarkikaraağaç ilçesinden Konya'nın Akşehir ilçesine gidecekler ve oradan faturaya alacaklar. "Siz buraya geleceksiniz." şeklinde bir şey söyleniyor. Biz müdahale ettik, bundan vazgeçtiler. Bir gün belirlemek suretiyle, haftada bir gün belirlemek suretiyle ilçeye gittiler ve orada bu işi çözdüler ama bunu söylemiş olmak bile bence kurumun bunca önemine uygun düşmüyor diye düşünüyorum.
Ben tekrar teşekkür ediyorum.