| Komisyon Adı | : | KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ KOMİSYONU |
| Konu | : | Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğünün 2021 ve 2022 yıllarına ait bilanço ve netice hesaplarının görüşmeleri |
| Dönemi | : | 28 |
| Yasama Yılı | : | 3 |
| Tarih | : | 29 .04.2025 |
DURMUŞ ALİ KESKİNKILIÇ (Karabük) - Şimdi, bazı konuların yanlış anlaşılmasını önlemek için birkaç söz söylemek istiyorum. Şimdi, nadir toprak oksitleri yani nadir toprak elementleri dediğimiz elementler, evet, dünyanın son dönemde gündeminde çok konuşulan, dünyada da yaygın olarak bulunan ama içindeki miktar açısından toplam alanda... Milyonlarca ton üretim yapıyorsunuz, bunun içinden çok az bir şey; 3,7 kadar bir rakam çıkan bir element türü bunlar. Doğru, çok yüksek teknolojilerde kullanılıyor. İşte, Amerika'da Amerikan Başkanı ile Ukrayna Devlet Başkanının görüşmesi sırasında bu konunun gündeme gelmesi, tabii, kamuoyunda da akis buldu. Şimdi, Çin'de bulunan dünyanın en büyük sahası Bayan Obo dediğimiz saha; bu, Çin'in elinde tuttuğu Güney Moğolistan'da bulunan -adı da Bayan Obo, Moğolcada "zengin tepe" demek, Moğolların şeyi olarak da tepelere bir ibadet yapıyorlar- ve 800 milyon tonluk bir şey. İkincisi de bizim Beylikova'daki yaklaşık 634 milyon ton rezerve sahip olduğumuz dünyanın 2'nci sahası yani toplu olarak bu elementleri bulabileceğimiz sahalardan dünyada 2'ncisi. Ama nadir toprak elementleri işleyişine baktığımızda, evet, dünyadaki en büyük rezerv Çin'de ama üretime baktığımızda üretimde Amerika Birleşik Devletleri'nde ve bunların işleyişiyle ilgili de yüksek bir teknoloji kullanılıyor. Şimdi, Çin ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı arasında yapılan mutabakat zaptında bir ön mutabakat zaptı bu Sayın Üstadım, mutabakat zaptı; bunların Çin'e gönderilmesi, işlenmesi gibi herhangi bir şey söz konusu değil.
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Vekilim, yanıtı Genel Müdür versin, siz sufle yapıyorsunuz.
DURMUŞ ALİ KESKİNKILIÇ (Karabük) - Ben de bildiğim için söylüyorum, takip ettiğim bir konu.
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Belki detay açıklaması yaparlarken...
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Karşılıklı konuşmayalım.
DURMUŞ ALİ KESKİNKILIÇ (Karabük) - Yok, takip ettiğim bir konu. Çünkü bu ürün savunma sanayisinde de ciddi manada kullanıldığı için benim de takip ettiğim...
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Değerli Başkanım, arkadaşımız Enerji Bakanlığı yetkilisi değil. Yani bu şekilde soruya cevap...
DURMUŞ ALİ KESKİNKILIÇ (Karabük) - Bakın, ben de görüşlerimi söyleyeyim.
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Ama görüşünü söylüyor.
Sayın Yavuzyılmaz, Sayın Genel Müdürümüzden detaylı olarak alacağız zaten bilgiyi.
DURMUŞ ALİ KESKİNKILIÇ (Karabük) - İkincisi, Beylikova'da kurulan 1.200 tonluk tesis bir pilot tesis yani Türkiye kendi teknolojisiyle, kendi mühendisiyle bir üretim pilot tesis kuruyor ve bu pilot tesis çalıştıktan sonra yaptığı üretimle beraber asıl tesisini kurmaya başlayacak. Pilot tesis dediğimiz bu işin bir demosu.
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Ne zaman?
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Genel Müdürümüz detaylı bilgi verecektir.
DURMUŞ ALİ KESKİNKILIÇ (Karabük) - Genel Müdür detayını verir, teknik şeylerini verir. Ama şunu bilin: Burada bir yanlış anlaşılma olmasını istemiyorum; bu, tutanaklara geçiyor. Bizim nadir toprak elementlerimiz sanki oradan çıkarılacak, o tesis bunları toplayacak, çıkardıktan sonra floriti alınacak, bariti alınacak; 250 ton civarında toryum çıkıyor, toryum alınacak, geri kalan elementleri... Orada 6 değil 7 tane var, onu da söyleyeyim.
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Bu 7 tanenin hepsi nadir toprak elemendi değil. Ben nadir toprak elementi olan çeşitleri söylüyorum.
DURMUŞ ALİ KESKİNKILIÇ (Karabük) - Neyse...
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Karşılıklı konuşmayalım arkadaşlar, lütfen.
DURMUŞ ALİ KESKİNKILIÇ (Karabük) - Ben takip ettiğim bir konu olduğu için söylüyorum, bunların -zapta geçmesi için söylüyorum- Çin'e götürülüp verilmesi gibi bir şey söz konusu değil. Ama bu teknolojiyle ilgili, üretimiyle ilgili, bunların ayrıştırılmasıyla ilgili bir iş birliği ön mutabakat zaptı imzalanmış.
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Yani nerede ayrıştırılacak? Çin'de ayrıştırılacak.
DURMUŞ ALİ KESKİNKILIÇ (Karabük) - Ama bakın, bu pilot tesis, yeni tesis de kurulmak zorunda Türkiye'de.
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Peki, teşekkür ediyorum.
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Bakın, Çin'de ayrıştırılacak. O, ileri teknoloji demek.
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Sayın Yavuzyılmaz, karşılıklı konuşmayalım. Siz konuştunuz, on dakika boyunca konuştunuz. Sayın Genel Müdürümüz yanıt verecek, artık, lütfen.
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - O bir çeşit nadir toprak elementini ayrıştırmak için 2 bin derece ısı kullanıyor, bir başka çeşidi için 2.100 derece kullanıyor.
DURMUŞ ALİ KESKİNKILIÇ (Karabük) - Biliyorum.
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Bunu Türkiye'de yapmıyor Çin. Çin alacak, götürecek, orada ayrıştıracak. İleri teknoloji gerektiren kısım bu zaten.
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Sayın Genel Müdürümüzden yazılı ve sözlü yanıt almadan on dakika boyunca konuştunuz.
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Yanıltmayın Vekilim, yanıltmayın kamuoyunu.
DURMUŞ ALİ KESKİNKILIÇ (Karabük) - Yanıltmıyorum.