Komisyon Adı | : | KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ KOMİSYONU |
Konu | : | Türkiye Radyo Televizyon Kurumunun 2021 ve 2022 yıllarına ait bilanço ve netice hesaplarının görüşmeleri |
Dönemi | : | 28 |
Yasama Yılı | : | 3 |
Tarih | : | 06 .05.2025 |
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri, değerli bürokratlar; toplantıya hoş geldiniz.
Ben de konuşmama geçtiğimiz günlerde kaybettiğimiz Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkan Vekili Sayın Sırrı Süreyya Önder'e Allah'tan rahmet, yakınlarına ve sevenlerine başsağlığı dileyerek başlamak istiyorum. Cenaze töreninin çıkışında Genel Başkanımız Sayın Özgür Özel'e korkakça yaklaşan bir alçağın sinsice yaptığı bir saldırı neticesinde Türkiye'deki demokrasi maalesef yara almıştır. Bu konuyla ilgili ben tüm siyasi parti sözcülerini KİT Komisyonunda hem partimizin adını anarak hem de Genel Başkanımızın adını da anacak şekilde geçmiş olsun dileklerini Cumhuriyet Halk Partisinin KİT Komisyonu Sözcüsü ve milletvekilleri olarak beklediğimizi ifade etmek istiyorum.
Değerli bürokratlar, burada Sayıştayın bulgusunda Kurumun dijital platformlardan daha fazla yararlanmasının önem arz ettiği ifade ediliyor. Şimdi, TRT'nin bir dijital platformu var, platformun adı "tabii." Bu platform ücretsiz mi? Vatandaşlarımız ücretsiz bir şekilde bu platformu, içindeki uygulamaları ve yapımları izleyebiliyor mu? Hayır. TRT bu platformu parayla vatandaşların hizmetine sunuyor. Ne kadar? Diyor ki: "Premium olarak üyelik yapacaksınız aylık 99 TL yani 100 lira vereceksiniz." Yani zaten vatandaşın ödediği vergilerle vatandaşa hizmet etmesi gereken TRT, vatandaşa aslında ücretsiz sunması gereken, tüm fonksiyonlarıyla ücretsiz sunması gereken bir hizmeti parayla sunuyor. Ama parayla ne sunuyor bir de ona bakalım. Hem parasını alıyor vatandaşın, aynı zamanda da verilerini de İsrail'e gönderiyor.
Şimdi, bakın, TRT'nin bu "tabii" uygulamasının internet sitesinde "Kişisel verilerin aktarılması" diye bir sekme var. Bu sekmede "TRT uygulama altyapısı bulut sistemleriyle sağlandığından verileriniz yurt dışına..." diyor, "...şu, şu, şu şirketlere..." diyor ve "AppsFlyer" adı verilen, İsrail'e ait olan bir uygulama ve bir şirkete de verilerin aktarılabildiğini ifade ediyor. Bu konu TRT'nin alt komisyon toplantısında da gündeme geldikten sonra AK PARTİ, AK PARTİ'li bürokratlar yine kendilerine has acayip, garip, absürt bir çözüm buluyor, verileri bu İsrail şirketine aktarmayı kesmiyor ancak ne yapıyor, bu şirketlerin isimlerinin yer aldığı sekmedeki "Kişisel verilerin aktarılması" bölümünden bu şirketlerin isimlerini çıkarıyor. Yani isimler çıkınca bu aktarım durmuş mu oldu, bunu soruyorum.
Diğer taraftan da böyle üstten üstten konuşunca, hâliyle sizin de bu yaptığınız sözleşmeye tabi bir iş ve işlem bile olsa o kadar yukarıdan konuşunca, dış politikayla ilgili atıp tutunca hâliyle bu sözleşmeyi de feshetmeniz beklenir. Dolayısıyla yani alt komisyon toplantısı sürecinde bile bu durumun devam ediyor olması TRT yönetiminin gözünden kaçmış olamaz, gözünden kaçtıysa bir yönetim zafiyeti, kaçmayıp da o esnada bu durum devam ediyorsa bunun adını siz koyun, ben koymak istemiyorum burada yani diyorum ki bu ne perhiz bu ne lahana turşusu! Dış politikayla ilgili ortaya koyduğunuz tutum ile yaptıklarınız arasında bir çelişki var.
Şimdi, diğer taraftan, bir konu da burada çeşitli uluslararası maçları, UEFA Şampiyonlar Ligi gibi bazı turnuva maçlarını TRT veriyor, gerek uygulamaları üzerinden gerekse de farklı kanallarından yayınlıyor. Özel televizyon kanalları bu maçları yayınlarken stadyumun hemen etrafında aldıkları reklamlar eğer yasa dışı bahis siteleriyle ilgili bir içerikte ise bu özel kanallara ceza kesiliyor. Ancak bakın, elimde gördüğünüz maç TRT'nin canlı yayınladığı, "tabii" platformundan yayınladığı bir maç, maçta sahadaki reklam tabelalarının üzerinde yazan şirket Türkiye'de yasa dışı bahis sitesi şirketi. Bununla ilgili, bu durumla ilgili yani sizin bir kamu kanalı olmanıza rağmen böyle yasa dışı bahis siteleri içerikli reklamların yayınlandığı maçlarda bir tedbire yönelmemenizin nedeni nedir? Yani isterseniz bunu size ulaştırırım. Şimdi, bu sorum şunu kapsıyor yani 2020, 21, 22, 23, 24 ve 25 yıllarını kapsayan bir soru olarak değerlendirin. Bazen burada şöyle yaklaşımlar oluyor; yıllarca uygulamış, yanlış bir uygulama yapmış, KİT Komisyonu toplantısına gelmeden önce bir karar almış, kendince bir değişiklik yapmış, buraya gelince "Vay efendim, biz bunu şöyle değiştirdik, böyle yaptık." Burada bir yayım var, yasa dışı bahis sitesiyle ilgili gösteriyorum da görseli, bununla ilgili ne ceza aldınız, bunu soruyorum. Ne ceza aldınız? Ne ödediniz? Toplam ne kadarlık bir cezaya muhatap oldunuz ve ödemesini yaptınız?
Şimdi, diğer taraftan, yine garip bir durum, burada da biraz konuşmanın içinde Sayın Genel Müdür içerikler verdi ama, işte "Efendim, yüzde 200 şu kalemdeki rakam yükselmiş, şurada yüzde 300 yükselmiş, yüzde 500 yükselmiş." gibi.
Şimdi, Sayın Genel Müdür, sizin yıl içinde 1 tane yapımınız vardır bir konuda, o ertesi yıl 2'ye çıkar, burada o adetleri vermeden yüzdelik artış dilimini söylerseniz şöyle bir durum ortaya çıkar: "Biz şu konudaki yapım sayısını yüzde 100 artırdık, yüzde 200 artırdık." Yani, o yüzden, o yüzdeleri verirken eğer o verdiğiniz yüzdenin birimi adetse, TL'yse, dolarsa onları da anlatmanız gerekir, bunu ifade edelim.
Şimdi, buradan hareketle, siz "tabii" uygulamasını vatandaşların ödediği vergilerle oluşturdunuz ve vatandaşlara da parayla satılan bir noktaya getirdiniz. Şimdi, peki, bu gelirleriniz nereden geliyor, ona bakalım. TRT'nin bandrol gelirleri: 2020 yılında 2 milyar 619 milyon lira bandrol geliri var, 2021 yılında 3 milyar 423 milyon lira bandrol geliri var - yüzde 31 artmış- 2022 yılında 7 milyar 947 milyon lira bandrol geliri var -bir önceki yıla göre yüzde 132 artmış- 2023 yılında bandrol geliri 18 milyar 253 milyon lira -bir önceki yıla göre yüzde 130 artmış- yani TRT'nin 2020'den 2023 yılına kadar yani bu son dört yıl içindeki bandrol gelirlerinin vatandaştan alındıkları yıllardaki dolar kuruna göre karşılığı ne kadar biliyor musunuz? 2 milyar dolar. 2 milyar dolar para almışsınız ve "tabii" platformunu da vatandaşa ücretli bir şekilde satıyorsunuz.
Şimdi, diğer taraftan -bu verdiğiniz acayip yüzdelere bağlı olarak bunları söylüyorum- deniliyor ki "Elektrik faturalarındaki TRT payı kalktı." Kulağa ne kadar hoş geliyor değil mi? Biz de söylüyorduk "kaldırılsın" diye, kaldırıldı. Kalktı da vatandaşın üzerindeki yük hafifledi mi? Hayır, hafiflemedi. Bakın, 24 Temmuz 2017 tarihli Bakanlar Kurulu kararına göre bandrol oranları belirlenmiştir. 2021 yılında da, 25 Aralık 2021'de de elektrik faturalarındaki TRT payı kaldırılmıştır. Ardından da 25 Mayıs 2022 tarihinde Cumhurbaşkanı kararıyla yani elektrik faturalarındaki TRT payı kaldırıldıktan sonra alınan bir kararla bandrol oranları yeniden belirlenmiştir. Şimdi bakalım, nasıl değişmiş? Bu elektrik faturalarındaki TRT payı kaldırılmadan önce cep telefonlarındaki bandroldeki aldığınız oran...
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Sayın Yavuzyılmaz...
OSMAN ZABUN (Isparta) - Deniz Bey, ben sözünüzü kesmek istemiyorum.
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Kestiniz şu an.
Siz müsaade mi ettiniz Başkanım kesilmesi için?
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Ben müsaade ettim; Sayın Yavuzyılmaz dedim, lütfen dedim.
OSMAN ZABUN (Isparta) - "Diğer bulgularla ilgili gündeme alınması gereken bulgu var mı?" diye siz sordunuz, Deniz Bey geneli üzerine başladı.
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Şimdi, evet, Sayın Zabun, ben bunu daha önceki toplantılarımızda da ifade ettim, üstüne basa basa da söyledim; eğer bulgu ve önerilerden görüşülmesini istediğiniz konular varsa o konularla ilgili lütfen konuşun, eğer o konunun dışında konuşmak ve değerlendirme yapmak istiyorsanız, görüşünüz varsa geneli üzerinde söz verdiğimiz zaman lütfen konuşun.
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Başkanım, isterseniz kendi aranızdaki konuşmayı arada yaparsanız ben konuşmama devam edeyim.
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Hayır, ben Sayın Yavuzyılmaz'ı uyaracaktım ama lütfen...
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Yani, benim konuşmam bittikten sonra uyarsanız daha isabetli olur.
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Buyurun Sayın Yavuzyılmaz.
OSMAN ZABUN (Isparta) - Ya ama bu şeyle ilgili değil ki...
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Sayın Zabun, lütfen, tamam.
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Şimdi, bulgu "tabii" uygulamasıyla ilgili. Dolayısıyla bu uygulama için harcanan, vatandaşlarımızın vergileriyle oluşan hazinede bir pay var. Bu payın nasıl oluştuğu ve dijital platformdaki bu üretimin hangi payla, nasıl yapıldığıyla ilgili bir bağlamı ortaya koyuyorum ki...
OSMAN ZABUN (Isparta) - Hangi "diğer bulgu"nun içinde?
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Birinci bulgu.
OSMAN ZABUN (Isparta) - Hangi "diğer bulgu"nun içinde?
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Birinci bulgu, birinci işte.
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Karşılıklı konuşmayalım, lütfen.
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Kurumun dijital platformlardan daha fazla yararlanmasının önem arz etmesi; bunun kaynağı bandrol gelirleri gibi vatandaştan alınan vergilerden veya onlardan yapılan tahsilatlardan geliyor.
Şimdi dönüyorum ve tamamlıyorum konuşmamı. 2017 yılında Bakanlar Kurulu kararıyla belirlenen bandrol oranlarına göre cep telefonundan TRT'nin aldığı bandrol oranı yüzde 10, 2022 yılında bu oran yüzde 20 artırılmış, yüzde 12'ye çıkmış. Bilgisayarlar ve tablet bilgisayarlardan alınan bandrol oranı yüzde 100 artırılmış; taşıtlar, kara taşıtları ve diğer taşıtlardan alınan bandrol oranı yüzde 100 artırılmış; video, görüntü veya ekranla bağlantı yapılmak üzere tasarlanmış olan...
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Sayın Yavuzyılmaz, siz adet vermiyorsunuz... Siz de adet vermiyorsunuz.
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - ...TV alıcıları yüzde 20 artırılmış ve "diğer cihazlar" başlığı altında radyolu ve/veya TV'li ışıldaktan alınan bandrol oranı yüzde 75 artırılmış; radyolu kulaklık yüzde 75 artırılmış; radyolu adımsayar, radyolu kalemler, radyo ve/veya TV banyo sistemleri, navigasyon cihazları, radyo veya TV eklentili koşu bantları -yani koşu bantlarından bile vatandaştan bandrol alıyorsunuz- bunların hepsinin bandrol oranları yüzde 75 artırılmış; DVD, VCD player ve benzerleri, cep tipi MP3, MP4 çalar ve benzerleri, ev sinema sistemleri, taşıtlarda kullanılmaya mahsus navigasyonlu multimedya cihazlarının bandrol oranları yüzde 75 artırılmış.
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Toparlayalım Sayın Yavuzyılmaz.
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Son dört yılda bandrol gelirleriniz 2 milyar doları aşmış ve bunun üzerine de diyorsunuz ki: "Ben uygulama yapacağım. Onu da vatandaşa satacağım." Yani vatandaştan aldığınızı, aldığınız paralarla yaptığınız şeyi, ücretsiz vermeniz gereken hizmeti parayla vatandaşa veriyorsunuz. Diğer taraftan da bu bandrol oranlarını artırıp arada da elektrik faturalarındaki TRT payı kaldırıldığı için de vatandaşları yanıltmaya çalışıyorsunuz. Kaldırdığınız elektrik payının daha fazlası kadar bandrol oranlarını artırdınız ve vatandaşın üzerindeki yükü artırdınız.