| Komisyon Adı | : | KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ KOMİSYONU |
| Konu | : | Türkiye Radyo Televizyon Kurumunun 2021 ve 2022 yıllarına ait bilanço ve netice hesaplarının görüşmeleri |
| Dönemi | : | 28 |
| Yasama Yılı | : | 3 |
| Tarih | : | 06 .05.2025 |
ALİ GÖKÇEK (İstanbul) - Teşekkür ediyorum Sayın Başkanım.
Öncelikle hem alt komisyonlarda hem de burada beraber çalışma yaptığımız milletvekillerimiz bilirler, ben teknik konuşmayı severim ama burada geneli üzerinde siyasi, teknik bir Komisyonda siyasi bir konuşma yapmak zorunda olduğum için hepinizden özür diliyorum hem de TRT ekranlarında sürekli sansüre ve âdeta iftiraya uğrayan bir partinin milletvekili olduğum için de en azından burada yüce Meclis çatısı altında süre kısıtından azade bir şekilde kendimi ifade etmek istiyorum çünkü...
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Pazarlık yapmayalım baştan, lütfen devam edin Sayın Gökçek.
ALİ GÖKÇEK (İstanbul) - Sayın Başkanım, TRT'nin art niyetli yayıncılık anlayışı on dakikaya sığacak kadar değil.
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Süremiz on dakika, süremiz on dakika, on dakika, lütfen devam edin.
ALİ GÖKÇEK (İstanbul) - Bu ülkenin tüm yurttaşlarından toplanan...
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Daha geride birçok arkadaşımız var, konuşacak.
ALİ GÖKÇEK (İstanbul) - Sayın Başkanım, bu ülkenin tüm yurttaşlarından toplanan vergilerle finanse edilen, anayasal görevi gereği kamu yararını gözeterek yayın yapması gereken altmış bir yıllık bir kuruluştan bahsediyoruz. Altmış bir yıldır sizleri izleyen milyonların âdeta tam manasıyla gözü kulağı oldunuz. Ama üzülerek söylemeliyim ki siz gözü kulağı olduğunuz bu insanlara, 86 milyona taraflı yayıncılık anlayışınızla âdeta ihanet ediyorsunuz. Özgür, tarafsız, herkesi kucaklayan bir yayıncılık anlayışından günden güne uzaklaşıyorsunuz. Oysaki eğitim gibi, sağlık gibi sizin sunduğunuz hizmet de bir kamu hizmetidir ve tarafsızlık ilkesine sıkı sıkıya bağlılık gerektirir. Bugün gelinen noktada TRT ne bağımsız bir yayıncılık yapabiliyor ne de kamu yararını gözetiyor. Bakın, göz ardı ettiğiniz çok önemli bir gerçek var: TRT bir ortak kültür mirasıdır ve sizden sonra da gelecek kuşaklara bu mirası en az hasarla bırakmakla hepimiz mükellefiz. TRT bu ülkenin belleğidir, siz bu belleğe ihanet edemezsiniz. Anayasa Madde 133 sizi tarafsızlıkla yükümlü kılar ve yayın esaslarınızı düzenleyen 2954 sayılı TRT Kanunu'nun 5'inci maddesinde farklı bentlerde aynen şu ifadeler yer alır: "(k) bendi: Haberlerin toplanması, seçilmesi ve yayınlanmasında tarafsızlık, doğruluk ve çabukluk ilkeleri ile çağdaş habercilik teknik ve metotlarına bağlı olmak. (m) bendi: Kamuoyunun sağlıklı ve serbestçe oluşabilmesi için kamuoyunu bilgilendirecek konularda yeterli yayın yapmak; tek yönlü, taraf tutan yayın yapmamak ve bir siyasi partinin, grubun, çıkar çevresinin, inanç ve düşüncenin menfaatlerine alet olmamak." ve "(j) bendi: Kişilerin özel hayatlarına, şeref ve haysiyetlerine saygılı olmak ve dürüstlük anlayışına bağlı kalmak." deniliyor. Ama bu kavramların TRT'nin şu anki yayın politikasından misliyle uzak olduğunu görüyoruz. Siz bizzat Anayasa'yı, kanunları çiğniyorsunuz arkadaşlar ve bu hukuk tanımazlığınızı da alt editöryal bağımsızlık kılıfına uydurmaya çalışıyorsunuz. Muhalefete kör bu tutumunuzla, iktidarın tek yanlı yayıncısı olmaktaki arzunuz ve ısrarınızla editöryal olarak bağımsız olmadığınızı, saraya biat ettiğinizi aslında siz kanıtlıyorsunuz.
Şimdi 2023 üzerinden konuşacak olursak bakalım, tekniğe gelelim: Toplam geliriniz 23 milyar 250 milyon, bunun içinde 18 milyar 250 milyon lirası bandrol geliri. Yani sizin kendi faaliyetlerinizden elde ettiğiniz gelir 2 milyar 882 milyon lira. Düşünün ki Kurumun faiz geliri bütün faaliyet gelirinin yarısı kadar, paranın çalıştığının 2 katı çalışıyor bu kadar insan, o kadar söyleyeyim. Giderlere bakıyoruz: 7 milyar 787 milyon lira dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetlere aktarılmış. Bir yandan da toplam giderinizin içerisinde yüzde 50,1 paya sahip dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetlere karşılık tam 8.859 personel çalışıyor. Bütün işi dışarıya yaptırmaya çalışıyorsunuz, 9 bin personel çalışıyor ve bu kadar parayla, bu kadar insanla paranın kazandığının 2 katı kadar para kazanıyorsunuz. 2 milyar 192 bin lira ilan ve reklam gelirimiz var, zaten sadece Kurum dışı yaptırılan programlara 2 milyar 443 milyon vermişiz. Yani ciğeri kedi yediyse kedi nerede, yemediyse ciğer nerede? Siz dışarıya yaptırdığınız programlarla başa baş olacak kadar reklam dahi alamamışsınız. Şimdi neden tek tek "Hangi yapıma, hangi yapımcıya ne kadar para verdiniz?" diye sorduğumuzu anlıyor musunuz? Tek tek sorduğumuzda "Sır, ticari sır..." Çünkü toplama baktığımızda dışarıya yaptırdığımız ürünlere verdiğimiz para kadar reklam almamışız. Nasıl sormayacağız biz bu soruyu, bu soruyu sormayacaksak hangi soruyu soracağız?
Yine, özel hukuka tabi personelimiz 2023'te 3.870 iken 2025'te 4.150 olmuş yani dışarıdan alınan, kiralanan yapımlara ödenen paralar yıldan yıla artıyor hem özel hukuka tabi personel sayısı artıyor hem gider artıyor. O zaman bu özel hukuka tabi personeli niye alıyoruz? Bana verdiğiniz cevapta 2021 ve 2023 yıllarını kıyaslayarak faaliyet gelirlerinizde yüzde 226 oranında artışa vurgu yapmışsınız Sayın Genel Müdürüm, doğru ama aynı yıllarda dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetlerin maliyet giderlerini kıyasladığımızda da 226 oranına yüzde 234'lük bir artış gelmiş yani attığımız taş ürküttüğümüz kurbağaya değmemiş.
Değerli arkadaşlar, TRT hepimizin TRT'si, hepimizin TRT'si olmak zorunda, bu anayasal bir gerçeklik. Yirmi üç yıldır tek başına iktidarda olan bir partinin güdümünde yayıncılık yapmaktan bir an evvel vazgeçmelisiniz. Aksi takdirde, TRT'nin vatandaşların gözündeki saygınlığı bir kenara, uluslararası camiadaki saygınlığına da halel getirmiş olursunuz. Ancak çok üzülerek söylüyorum ki bugün gelinen noktada TRT, artık, haber yapmıyor, talimat alıyor; kamuoyunu bilgilendirmiyor, manipüle ediyor; muhalefetin görüşlerine ya hiç yer vermiyor ya da yalnızca itibarsızlaştırmak için yer veriyor; âdeta dezenformasyon yaratma merkezi gibi çalışıyor. Gerek TRT gerekse TRT Haber, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanımız ve Cumhurbaşkanı adayımız Sayın Ekrem İmamoğlu'nu karalamak adına çirkin bir ihtirasa kapılmış durumda. Yaşanan hukuksuz sürece ilişkin tek yanlı, kişilerin hak ve özgürlüklerini ihlal eden, haklarında yargı kararı olmayan kişileri suçlu ilan eden bir yayıncılık yapmakta ısrar ediyorsunuz. "Suçlu olduğu yargı kararıyla kesinleşmedikçe hiç kimse suçlu ilan edilemez." ilkesini yok sayıyorsunuz. Haber bültenlerinizde kullanılan ifadeler ve alt yazılarla, kişileri suçlu ilan etmekte, masumiyet karinesini defalarca ihlal etmekte hiç sıkıntı görmüyorsunuz.
TRT Haber'in 20/3/2025 tarihli yirmi dört saatlik yayını incelendiğinde, haber ve yorum programlarında İBB soruşturmasıyla ilgili 78 ayrı başlık altında yaklaşık on bir saat altı dakika yayın yapıldığı görülüyor. Bu yayınlarda "Para trafiği nasıl takip edildi?" "İBB'de rüşvet çarkı mı kurdular?" "İBB yolsuzluk soruşturmasında yeni görüntüler." "Şüphelilerin evinden balya balya para çıktı." "İşte, ele geçirilen paralar." "İmamoğlu'nun şirketlerine para aktardılar." gibi suçlayıcı başlık ve alt yazılar kullanılıyor. On bir saat altı dakika, yazık günah arkadaşlar, İBB'de yapılan operasyonda bütün gözaltına alınanların evlerinden ele geçirilen parayı, altını topladığımızda Devlet Hava Meydanları İşletmesindeki bir daire başkanının evinden çıkan kadar para etmiyor; 2 milyon dolar, 26 kilo altın çıktı adamın evinden ya.
Peki, TRT Haber'in internet sitesine girip "İBB" yazınca ne çıkıyor bakın, "Soruşturma... Soruşturma... Soruşturma..."
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Sayın Gökçek, biraz daha sakin...
ALİ GÖKÇEK (İstanbul) - Dezenformasyon, mücadele merkezi...
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Biraz daha böyle, sakin bir...
ALİ GÖKÇEK (İstanbul) - İnşallah Başkanım, inşallah.
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Lütfen, evet, biraz daha sakin konuşalım. Yüksek sesle konuşunca konuşmanız çok daha etkili olmuyor.
ALİ GÖKÇEK (İstanbul) - Arkada durayım biraz o zaman.
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Artık nerede durursanız durun.
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Başkanım, müdahale etmeyin, insicamını bozuyorsunuz.
ALİ GÖKÇEK (İstanbul) - Başkanım, konuşmamın neresinde duracağına karışmayın da en azından sandalyeyi ben ayarlayayım.
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Ya, lütfen ama biraz sakin olun.
ALİ GÖKÇEK (İstanbul) - Başkanım, siz de buyurun.
"İBB" yazınca sadece "Soruşturma..." çıkıyor. Habercilik değil mi, habercilik? Tamam, peki, "Devlet Hava Meydanları" yazınca TRT'de ne çıkıyor? 100 kişinin, 200 kişinin evinden çıkan paradan daha çok para bir kurumun çalışanından, daire başkanından çıkmış; TRT Haber'in haberi yok. Devlet Hava Meydanlarındaki yolsuzluğu burada gelip kendi kurum Müdürleri, Genel Müdürleri söyledi ya. Genel Müdürünün kendisinin söylediği haberi TRT Haber görmüyor. Aynı gün yayınlanan "Satır Başı" isimli programda "İBB'de para çarkı nasıl işledi?" alt yazıyla yapılan yayında -yine hatırlatmak istiyorum, vekillerimiz söyledi- sunucu "Bunlar yeni ortaya çıkan ayrıntılar, bunun gibi birçok dosyanın olduğunu biliyoruz. Sonuç itibarıyla zaten burada çetevari yaklaşım, mafyatik yaklaşım olduğunu gördük, bildik ve söylüyoruz. Mafyatik yapılanma içerisinde olanlar cezalarını çekecekler. Çete mensubu olarak çok uzun yıllar hapiste olmaları gerektiğini biliyoruz." dedi. Bu nasıl soruşturma gizliliği ya! Bir kere, sen nereden biliyorsun? Biliyorsun, bunu nasıl açıklıyorsun? "Soruşturma gizliliği" diye bir şeyden haberi yok mu TRT'nin? Aynı gün Gece Bakışı programındaki alt yazılara bakın: "İş insanlarından zorla para toplandığı..." "Rüşvetle gayrimenkul elde ettiler. Birçok iş yerinden rüşvet talep ettiler." diye gidiyor da gidiyor. Bu kadar soruşturma kararı ve yine soruşturmada gizlilik kararı olmasına rağmen on saniyelik video dakikalarca, dakikalarca TRT ekranlarında gösteriliyor.
Şunu herkes çok iyi biliyor: Cumhurbaşkanı adayımız Sayın Ekrem İmamoğlu'na yönelik yargı süreci yalnızca hukuki değil, açık bir siyasi mühendislik projesidir. AKP'lilerin bile -özür diliyorum, AK PARTİ'liler diyeceğim öyle istediğiniz için- bu, AK PARTİ'lilerin bile tenhada birbirine söyleyip kalabalıkta itiraf edemediği bir gerçektir. Sizin muhalefete kör yayıncılığınız halkı kutuplaştırıp tahrik etmekte, kin ve düşmanlığa itmektedir. Bırakın artık bu dili. Bu, editoryal bağımsızlık falan değil; bu, yalan habercilik; bu, toplumun bir kesimini dışlamak, yok saymakta ısrar etmektir.
Alt komisyon toplantısında sormuştum, yanıt alamadım, ısrarla yine soruyorum: 2024 yılında CHP'li belediyelerin etkinliklerinin kaçına yer verdiniz? AKP'li belediyelerin etkinliklerinin kaçına yer verdiniz? Alt komisyonda sorduğum bu soruya ne cevap verdiniz? "TRT, Cumhurbaşkanı veya bir siyasi parti açıklama ve faaliyetlerini yayınladıktan sonra bunu dengelemek maksadıyla karşı görüşleri almak için çaba harcamak ve yayımlamak zorunda değildir." Ya, ben kamu kurumundan bahsediyorum, belediyeden bahsediyorum, siyasi parti lideri nereden çıktı? Kamu kurumu.
Aranızda Anne Kart uygulamasını bilmeyen var mı? Hepiniz biliyorsunuzdur, en azından vatandaş biliyor. TRT Haber'e "Anne Kart" yazıyorsunuz, ne yazıyor? "Aradığınız kriterlere uygun sonuç bulunamadı." Bunun siyasetle ne alakası var? Yuvamız İstanbul'u, kreşleri bilmeyen var mı? Yazdığınızda sıfır "Aradığınız kriterlere uygun sonuç bulunamadı." Kent lokantasını duymayan var mı? Yok. Ama kent lokantasını yazdığınızda TRT Haber'de "Aradığınız kriterlere uygun sonuç bulunamadı." Ben bundan bahsediyorum, siyasi partiden bahsetmiyorum.
Oraya da gelirsek, 2024 yılında CHP'li kaç siyasetçiyi ekranlarınızda konuk aldınız? En son ne zaman bir CHP'liyi ekranlarınıza çıkardınız, 2024'ü geçiyorum. Erdoğan'ın her konuşması canlı yayınlanıyor, her söylediği cümle, anında TRT'nin sosyal medya hesaplarından paylaşılıyor. AK PARTİ mitingleri, toplantıları canlı veriliyor. Grup konuşması dışında Sayın Özgür Özel'in hangi konuşmasını canlı yayınladınız? 17 Mart 2024 tarihli TRT Haber'de çıkan başlık şöyle Sayın Başkanım: "Özgür Özel terörle anılan TTB Başkanıyla görüştü." Bu haberin içeriğinde ne TTB hakkında bir bilgi var ne görüşmenin içeriğiyle ilgili bilgi var; başlık at, üstünde kalsın. Böyle şey olur mu ya! Bu itibar suikastı değildir de nedir? Ben buna itibar suikastı dediğimde "Neden teknik konuşmuyorsunuz?" diyemezsiniz.
TRT'nin yayınlarında ne işsizlik var ne yoksulluk var ne enflasyon var, daha bir yayında görmedim işsizliğin, enflasyonun olduğunu. Halkın derdine değil, sarayın gündemine kulak veriyor TRT, kamusal bilgiye değil, siyasal imaja hizmet ediyor TRT. Yani, sırf bir oyuncu toplumun hassasiyetleriyle bir paylaşım yaptı ve boykot paylaşımında bulundu diye apar topar diziden çıkardılar ya. Yani burada, kısaca, TRT halkın parasıyla halkı susturuyor.
TRT ekranlarında yer alabilmek için 31 Mart gecesinde olduğu gibi, seçimlerde birinci parti olmamız gerekiyorsa onu da olacağız arkadaşlar, çok yakın ama o zamana kadar zaman kaybetmeyelim. Siz yapılan hizmetleri topluma vermeye devam edin.
Sayın Genel Başkanımız Özgür Özel açık çağrıda bulundu. Gördüğüm kadarıyla TRT çalışanları da yargı süreçlerine çok meraklılar ve soruşturma gizliliği falan gibi çok öyle herhangi bir hassasiyetleri olmadıklarını da görüyorum. Gelin diyoruz, hodri meydan; Ekrem İmamoğlu'na kurulan kumpas davalarını TRT ekranlarından canlı yayınlayın, millet de gerçeği görsün. Bu çağrı sadece bir siyasi meydan okuma da değil, bu çağrı halkın parasıyla finanse edilen ekranların halka iade edilmesi talebidir.
SÜLEYMAN KARAMAN (Erzincan) - Ya, Ali...
ALİ GÖKÇEK (İstanbul) - Biz bu talepten vazgeçmeyeceğiz Süleyman Ağabey.
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Sayın Gökçek, toparlayalım. Bakın, hep mükerrer oldu ama.
ALİ GÖKÇEK (İstanbul) - TRT, yeniden halkın olacak.
Başkanım, bunların hiçbiri mükerrer olmadı ama bağlamından koparmak olur.
Son olarak, yine, işin teknik tarafını yapmadan duramıyorum, birkaç soru yöneltip bitiriyorum Sayın Başkanım.
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Nihayet.
ALİ GÖKÇEK (İstanbul) - Başkanım, yalnız, bu soruları ben alt komisyonda yönelttim. Şunu belirteyim yani uzatmak istemezdim ama alt komisyonda sorduğum bu sorulara cevap alamadım. Aslında ben bunu şahsıma değil, Komisyonumuza ve Başkanımız olarak size de yapılmış bir saygısızlık olarak görüyorum.
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Buyurun, devam edin.
ALİ GÖKÇEK (İstanbul) - Bu soruların cevabı da gelmezse yine bu sefer size başvurmak zorunda kalacağım Başkanım.
Şimdi, sitemizde en son 2023 faaliyet raporu var. Ben mi göremedim, hâlâ öyle mi? Girdik 2025 senesine, 2024 yılının raporu hâlâ neden yayınlanmadı bilmiyorum. Yayınlandıysa burada söyleyebilirsiniz Sayın Genel Müdürüm, ben bulamadım.
Bize gelen son dosyada 2003 gelir giderlerinden bahsediliyor. Alt komisyonda sorduğum bütün sorulara "şubat ayında belli olacağı için" dendi, cevap alamadık. Ben oradaki bütün sorularımı tekrar edeceğim. Bunu bilgi edinme yoluyla da şubat ayından sonra CİMER'e de yazdım ama yine alamadım. Bu yüzden 2024 yılı bütçemizin detayını öğrenmek istiyorum. Mevcut konuşmanızda, şu an yapacağınız konuşmada genel olarak verirseniz sevinirim, yazılı olarak ayrı rica ediyorum detayları.
2024 yılı satış gelirlerimiz ne kadardır? 2024 yılı reklam gelirimiz ne kadardır? 2025 için yüzde 17 gibi bir hedeften bahsetmiştik. 2024'te bu hedefe ne kadar yaklaştık? Onu öğrenmek istiyorum. 2024 yılı giderlerimiz nedir? Bunun ne kadarını dış yapımlar oluşturmuştur? Şimdi, alt komisyonda ben dış yapımların maliyetini sorduğumda, fiyat avantajımızı kaybederiz gibi bir savunmayla geldiniz ama görüyoruz ki dış yapımlar reklam parası kadar para kazandırmıyor, kendi gideri kadar para kazandırmıyor Sayın Genel Müdürüm.
Burada Sayıştaya da bir soru sormak istiyorum: Bizimle paylaşılmayan bu sır niteliğindeki veya fiyat avantajımızı kaybedeceğimiz söylenerek paylaşılmayan bilgileri Sayıştay görebiliyor mu? Orada yapımların siz ne kadara yapıldığını görebiliyor musunuz? Bunu da merak ediyorum, soruyorum.
"2024 yılının on bir aylık mizanına göre kamusal katkı gelirinin dışında kalan gelirlerin toplam gelire oranı yüzde 30,59." demiştiniz Sayın Genel Müdürüm. Artık 2024 kesinleşmiştir diye düşünüyorum, bunu merak ediyorum.
Bütçelerde yaşanan sapmalara alt komisyon toplantısında dikkat çekmiştik. Siz verdiğiniz cevapta yine, 2024 için gelirlerde yüzde 3, giderlerde yüzde 4 sapma beklediğinizi söylemişsiniz ancak bu beklentiyi ilk yaptığımız bütçeye göre mi yoksa revize bütçeye göre mi bu sapmaları bekliyoruz? Bunu da yine burada tek bir kelimeyle cevaplarsanız sevinirim.
TRT World News UK'nin bağımsız denetim raporlarını sizlerden talep ediyorum.
Ankara Radyosu restorasyon projesi ve İstanbul Harbiye restorasyon projesinde son durumumuz nedir? Yaşadığımız son deprem bunun bir kez daha önemini hatırlatmıştır diye düşünüyorum.
Sayısal Arşiv Ses Sistemleri projesinin 2025 yılın ilk çeyreğinde biteceğini, tamamlanmasını öngörüyordunuz. Bu sürecimiz tamamlandı mı, onu merak ediyorum.
Son olarak alt komisyonda alım yöntemlerinizin detayını talep etmiştim sizden ancak soruma yine cevap alamadım. Tekrar soruyorum: TRT Satınalma Yönetmeliği'yle alım usulleri; ilanlı alım, belirlenen firmalardan teklif isteme usulüyle alım, doğrudan alım ve kapsam dışı alım olarak belirlenmiştir. Ben, her biriyle ilgili yapılan bu alımların son beş yıllık mali boyutunun detaylı bir analizini talep ediyorum. Hangi alım yöntemiyle ne kadarlık alım yapılmıştır?
Sabrınız için tekrar teşekkür ediyorum.