KOMİSYON KONUŞMASI

İBRAHİM YURDUNUSEVEN (Afyonkarahisar) - Başkanım, çok teşekkür ediyorum.

Sayın Başkanım, Komisyon üyesi değerli milletvekillerimiz, Sayın Bakan Yardımcımız, sayın bürokratlarımız, değerli basın mensupları ve kıymetli katılımcılar; ben de hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Bugün, Adalet ve Kalkınma Partisi milletvekilleri olarak verdiğimiz (2/3138) esas numaralı 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin görüşmeleri için bir araya gelmiş bulunmaktayız.

Değerli milletvekilleri, görüşmelerine başladığımız teklif, kara yolları trafik güvenliğin artırılması açısından önemli bir adım niteliğindedir. Bu teklifin amacı, trafik güvenliğini doğrudan tehdit eden davranışlara yönelik yaptırımların caydırıcılığını artırmak, teknolojik gelişmelere uyum sağlamak ve uygulamada karşılaşılan aksaklıkları gidermektir.

Sayın Başkanım, değerli milletvekilleri; trafik güvenliği, istisnasız 86 milyon vatandaşımızın hayatını doğrudan etkileyen hayati bir konudur. Trafik kazaları sonucunda meydana gelen ölüm ve yaralanma sayılarındaki artış ise toplumsal ve ekonomik kayıpların ciddi boyutlara ulaşmasına neden olmaktadır. Öncelikle şunu belirtmek isterim ki trafik güvenliği bir kamu güvenliği meselesidir. Dünya genelinde her yıl yaklaşık 1 milyon 200 bin kişi trafik kazaları sonucu hayatını kaybetmekte, 50 milyonu aşkın kişi ise yaralanmaktadır. Tüm ülkeler, trafik kazalarını en aza indirmek için büyük bir çaba sarf etmektedir. Bu konuda size birkaç sayısal bilgi vermek istiyorum: Ülkemizde 2002 yılında 66 milyon nüfus, 9 milyon kayıtlı araç varken 9.172 ölüm gerçekleşmiştir trafik kazalarında. 2024 yılında -geçen senenin son verilerine göre- nüfusumuz 86 milyon, araç sayımız 31 milyon, 6 bin 351 ölümlü kaza meydana gelmiştir.

Bu kazaları da şöyle açacak olursak, daha doğrusu, başka sayılarla karşılaştıracak olursak: Geçen sene -2024 yıl içindeki- can kayıplarımız 6.351 demiştim; eğer kasten öldürme suçlarına bakarsak 1.958 kasten öldürme gerçekleşmiş 2024 yılı içerisinde ki bu sayının 3 katı trafik kazaları nedeniyle ölüm; uyuşturucu maddeden ölüm sayısı 330, yaklaşık 19 katı; terörle sivil şehidimiz 8, bu da yaklaşık 794 katı. Yine, 6.351 ölümün ayrıntılarına bakacak olursak 3.657 ölüm hız ihlalinden, 1.315 ölüm şerit izleme ve değiştirme kurallarına uymamaktan, 588 ölüm arkadan çarpma, 555 ölüm geçiş önceliği, 256'sı dönüş kurallarını ihlal, 137'si kırmızı ışık ihlali ve diğerleri de 1.233 olmak üzere trafik kazası nedeniyle toplam 6.351 ölüm gerçekleşmiştir.

Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan tarafından kamuoyuna açıklanan 2021-2030 Karayolu Trafik Güvenliği Strateji Belgesi çerçevesinde belirlenen temel hedef, Dünya Sağlık Örgütünün küresel ölçekli önlenebilir halk sağlığı sorunu olarak tanımladığı trafik kazalarına bağlı ölüm ve ağır yaralanmaları yüzde 50 oranında azaltmak ve nihayetinde uzun vadede sıfır can kaybı vizyonuna ulaşmaktır. 2021-2030 Karayolu Trafik Güvenliği Strateji Belgesi ile 2021-2023 Karayolu Trafik Güvenliği Eylem Planı ve 2024-2027 Karayolu Trafik Güvenliği Eylem Planı kapsamında yapılması hedeflenen faaliyetlerin çoğu da gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, 2025-2029 Yargı Reformu Strateji Belgesi'nde de trafik güvenliğini artırmaya yönelik pek çok hedef yer almaktadır. Bugün burada görüşmelerine başladığımız kanun teklifinin yasalaşmasıyla birlikte söz konusu eylem planlarında hedeflenen faaliyetlerin büyük bir kısmını da gerçekleştirmiş olacağız.

Kara yolu ulaşımı, günlük hayatın vazgeçilmez bir parçası olduğu kadar insan hayatını olumsuz etkileyen trafik kazaları nedeniyle küresel ölçekteki sorunların ilk sıralarında yer almaktadır. Bu kanun teklifiyle hedefimiz trafikte sıfır can kaybıdır. Sürücülerimizin büyük çoğunluğu trafik kurallarına uymaktadır ama kural tanımayan küçük bir azınlık hem kendi canını hem sevdiklerinin canını hem de diğer masumların canını hiçe saymaktadır. Bu azınlık gruba yönelik caydırıcı olmamız şart çünkü yapılan bütün çalışmalar gösteriyor ki caydırıcılık arttıkça kaza sayıları ve trafik ihlalleri azalmaktadır.

Sayın Başkanım, çok değerli milletvekilleri; trafikte can kayıplarını önlemek, güvenli sürüş kültürünü iyileştirmek ve caydırıcılığı en üst seviyeye taşımak amacıyla hazırladığımız kanun teklifi, yürürlük ve yürütme maddeleri dâhil toplam 36 maddeden oluşmakta. Hazırlanan bu teklifle, mevcut kanunun 32 maddesinde değişiklik öngörülmekte, yine 2918 sayılı Karayolları Kanunu'na da 1 ek madde ile 1 geçici madde eklenmektedir.

Teklifin hazırlık sürecinde katkıları sebebiyle başta İçişleri Bakanlığımız ve Sayın Bakan Yardımcımıza, tüm bakanlıklarımızdan katkıda bulunan değerli bürokratlarımıza, kolluk kuvvetlerimize, görüş alışverişinde bulunduğumuz ve bizden görüşlerini esirgemeyen diğer bakanlıklarımızın bürokratlarına, çok kıymetli akademisyenlere, sivil toplum kuruluşlarının değerli temsilcilerine teşekkür ediyorum. Kanun teklifimiz Gazi Meclisimiz tarafından onaylandığında ihlalden kaynaklanan trafik kazalarına keskin bir neşter olacak ve birçok faciaya da "Dur!" diyecektir.

Kıymetli milletvekilleri, değerli katılımcılar; şimdi, size teklifte yer alan düzenlemelerle ilgili kısa bir bilgi vermek istiyorum.

Söz konusu kanun teklifiyle, öncelikle hız sınırlarını aşanlara, şerit ihlali yapan ve kara yolunda makas ve drift atanlara, emniyet şeridini ve banketlerini ihlal edenlere, motosikletlerle akrobatik hareket yapanlara, kara yolunda mevzuata aykırı yarış ve koşu yapanlara, ambulans ve itfaiye gibi geçiş üstünlüğü bulunan araçlara yol vermeyenlere, kara yollarında ters istikamette araç sürenlere, kolluğun "Dur!" ikazına uymayarak kaçanlara, ağırlık ve boyut denetimlerine girmeyenlere ve denetim yapılmasını engelleyenlere, araçlarda mevzuata aykırı teknik değişiklik yapanlara, trafik ışıklarına ısrarla uymayanlara, plakasız veya sahte plakayla trafiğe çıkanlara, tescil plakası almadan araç kullananlara veya tescil plakasında değişiklik yapanlara, takograf veya taksimetre kullanma zorunluluğuna aykırı davrananlara, sürücü belgesiz motorlu araç kullananlar ile sürücü belgesi alındığı veya iptal edildiği hâlde motorlu araç kullanmaya devam edenlere; emniyet kemeri, kask, koruma başlığı ve koruma gözlüğü, çocuk bağlama sistemi veya diğer koruyucu sistemleri kullanmayanlara; alkol, uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin etkisinde araç kullananlara, geçiş üstünlüğü hakkını keyfî olarak gereksiz kullananlara, saldırı amacıyla ısrarlı araç takibi yapanlara veya bu amaçla araçtan inenlere -ki bu, son zamanda fazlalaştı, bunu da özellikle söylemek istiyorum- düğün, konvoy gibi nedenlerle keyfî olarak kara yolunun ulaşıma kapatılmasına neden olanlara; araçlar arasındaki güvenli mesafeye uymayanlara, kavşaklarda geçiş üstünlüğüne uymayanlara, araçlarda çevredekileri rahatsız edecek derecede gürültü çıkaracak şekilde değişiklik yapanlara, çevredekileri rahatsız edecek derecede yüksek sesle müzik dinleyenlere, arkadan çarpma veya devrilmeye karşı koruyucu yapı bulundurmayanlara; ses, müzik, görüntü ve haberleşme cihazlarını mevzuatta belirlenen şartlara aykırı kullananlara; seyir hâlinde cep ve araç telefonu gibi haberleşme cihazlarını kullananlara, mevzuata aykırı korsan yolcu taşımacılığı yapanlara, ölümlü ve yaralanmalı kazalarda zaruret dışında kaza yerini terk edenlere yönelik caydırıcı cezalar ve trafik güvenliğini düzenleyen bazı maddeler kapsamında değişiklikler öngörülmektedir.

İfade etmek gerekir ki teklifle öngörülen bu değişiklikler yapılırken kanunda yer alan tüm cezaların artırımı şeklinde bir yöntem izlenmemiş, sahada trafik güvenliğini tehlikeye düşüren hususlarda caydırıcılığın artırılmasına yönelik bazı yaptırımların kademelendirilmesi ve ağırlaştırılması amaçlanmıştır.

Ayrıca, teklifle, trafik kural ihlallerini sosyal medyada paylaşarak özendirmenin engellenmesi, idari para cezasına karşı karar tutanaklarında görevli personelin açık kimliği yerine personel tanıtım numarasının yer alması, kış lastiği uygulamasının kapsamının genişletilmesi, ölümlü veya yaralanmalı trafik kazalarına zaruret dışında trafik zabıtasının iznini almadan olay yerinden ayrılan sürücülere hapis cezası getirilmesi, motorlu bisikletlerin zorunlu mali sigorta kapsamına alınması, yabancı uyruklu kişilere uygulanan ve ülkemizden çıkışına kadar tahsil edilemeyen idari para cezalarının bu kişilerin tekrar yurda girişi sırasında tahsis edilebilmesi, tahsil edilememesi hâlinde ise yabancının yurda girişine izin verilmemesi gibi hususlarda düzenlemeler yapılmaktadır.

Bu değişikliklerle birlikte sadece cezalar değil devletin kararlılığı da artırılmaktadır. Görüşmelerine başlayacağımız bu teklif, sadece cezaları artıran değil trafikte sorumluluk bilincini güçlendiren, ihlale kararlı şekilde müdahale eden, caydırıcı ve adaletli bir dönüşüm paketidir.

Sayın Başkanım, çok değerli milletvekilleri; teklifimizin ülkemiz ve milletimiz için hayırlı olmasını diliyor, müzakerelere vereceğiniz katkılar nedeniyle şimdiden hepinize çok teşekkür ediyorum. Hepinizi saygıyla selamlıyorum.