ADALET BAKANI BEKİR BOZDAĞ (Yozgat) - Sayın Başkan, demin Değerli Hocamız da izah etti, bu iade konusunda doğrudan mahkeme kararıyla yapanlar var, idari kararla yapanlar var, bir de karma sistem; Türkiye'de olduğu gibi hem mahkeme hem idari tasarrufla beraber bu işi yapanlar var. Şu anda bizim Ceza Kanunu'muzun 18'inci maddesi geri vermeyi düzenliyor. Onun beşinci fıkrası "Mahkeme geri verme talebinin kabul edilebilir olduğuna karar verirse bu kararın yerine getirilip getirilmemesi Bakanlar Kurulunun takdirine bağlıdır."

Şimdi, bu konular, ülkelerin dış politikalarıyla, ülkelerin birbirleriyle olan ilişkileriyle, birbirlerine karşılıklı muameleleriyle, çıkarlarıyla doğrudan ilgilidir. Mahkemelerin dış politikayı bilmesi, ülkelerin çıkarlarını bilmesi, başka bir ülkenin Türkiye'ye o konuda nasıl davrandığını, örneğin "A" yerdeki ağır ceza mahkemesinin bilmesi, takip etmesi zaten mümkün değil. Onun için, bu konunun siyasi yönünü değerlendirmek, dış politika açısından ve Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler bakımından mütekabiliyetin nasıl olduğunu değerlendirmek elbette ancak bir merkezî makam tarafından bu yapılabilir, hükûmet tarafından bu yapılabilir, Dışişleri, Adalet Bakanlığı, Bakanlar Kurulu... Şu anda Bakanlar Kurulu kararıyla yapılıyor bu, uygulama böyle; yeni de değil, eski Ceza Kanunu'nda da böyleydi bu. Her daim böyleydi, şimdi de aynı. Buraya getirdiğimiz yenilik, esasında, bu sürecin bütün bakanların değil de ilgili bakanlar tarafından yürütülmesi. Şimdi, diyelim, Tarım Bakanı bu konuları bir Dışişleri Bakanı kadar takip edemeyebilir ama Dışişleri Bakanlığının, İçişleri Bakanlığının görüşü alınacak, Adalet Bakanlığının önerisi olacak ve Başbakanının onayıyla iade edilmiş olacak.

Şimdi, Dışişleri Bakanlığı Türkiye'nin dış politikasını ve gereklerini bilir ve ona göre o ülkelerle nasıl geliştirme, ilişki yapılacak onunla ilgili. Adalet Bakanlığı merkezî makam olarak Türkiye'nin adli yardımlaşma taleplerinin ilgili ülkeler tarafından nasıl değerlendirildiğini, olumlu olumsuz yaklaşımlarında dair bilgi sahibi olur. İçişleri Bakanlığı da görevi gereği -kolluk oraya bağlı olduğu için- o da bu konuyla alakalı. Tabii, demin kabul edilen önergeyle, gerektiği hâllerde ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının da görüşleri zaten fiilen alınıyordu ama şimdi burada görünür hâle de geldi. Onlardan da kanaat alındıktan sonra Türkiye buna bir karar verecektir. Bu, Türkiye'nin egemenlik hakkıyla ilgilidir. Hukuk devletiyle ilgisi kadar Türkiye'nin egemenlik hakkıyla, başka ülkelerin Türkiye'ye yaptığı uygulamalarla da ilgilidir. Doğru bir düzenleme olduğunu düşünüyoruz biz.

BAŞKAN - Değerli arkadaşlar, bir hususu paylaşmak istiyorum. Tabii, bir sorun, bilhassa birden fazla ülke veya devleti veya sistemleri ilgilendiren suç, kovuşturma, soruşturma, devir, bu sorun, en başta egemenlik sorunudur ve buradaki egemenlik bizim bildiğimiz klasik egemenlik değil, iç egemenlikten çok dış egemenliği ilgilendiriyor. Yani burada devlet daha önde oluyor, içeride belli bir çözüm oluşturulacaktı, tamam ve dışı ilgilendirmesi durumunda oluşan çözümün dış menfaatler, dış egemenlik bakımından da uyumlu olması lazım. O, ister istemez, devlet tasarrufu bakımından bir değerlendirmeyi... Mukayeseli hukuk da bu konuda bize bunu gösteriyor. Anayasa'nın 6'ncı maddesini bu anlamda sadece iç yargı egemenliği değil, devletin asli egemenlik görüntüsü olan dış egemenliği ve benim bu hukuk dalı ilgili alanım değil ama anayasa hukuku bakımından egemenlik zaten ceza mevzuatımızda işleyiş de o. Yoksa işte, falanca asliye ceza mahkemesinin kararıyla somut olarak çözülebilir ama dış yansımayı, dış egemenliği o mekanizmayı da koruyamayız diyorum.

Ben önerge...

ADALET BAKANI BEKİR BOZDAĞ (Yozgat) - Sayın Başkan, bir rakam vereyim bilgi için. Bizim Bakanlığımızdaki verilere göre son yirmi yılda Bakanlar Kurulu bugüne kadar bir tane iade talebini reddetmiş. Bugüne kadar genelde uygulamış.

BAŞKAN - Hepsi kabul edilmiş, tamam. Yani bir kümülatif olarak değerlendirin lütfen.

ADALET BAKANI BEKİR BOZDAĞ (Yozgat) - Ama tabii, mahkeme kararlarıyla reddedilmeyenler var çünkü mahkeme "siyasi suç", sırf "askerî suç" dediği zaman orada ayrı sonuçları var ama Bakanlar Kurulunun mahkeme karar verdiği hâlde iade etmediği tek bir örnek var.

BAŞKAN - Bu gibi sorunları iç egemenlikle çözmek 138'inci maddeyle çözmek, aşılmamalı ama dış egemenliği de kapsayan 6'ncı maddeye göre çözülür. Düzenlemeye Komisyon Başkanı olarak benim de katıldığım bir husustur.

Ben maddeyi yüksek oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

Arkadaşlar, az kaldı ama hepimizin de bir çalışma psikolojisi var; yemek var, isterseniz bitirelim.

HAKKI KÖYLÜ (Kastamonu) - Bitirelim isterseniz.

BAŞKAN - Bakanımızın özellikle sabahleyin bir çalışması olacak.

ADALET BAKANI BEKİR BOZDAĞ (Yozgat) - Sayın Başkanım, eğer Komisyonumuz hoş görürse ben izin isteyeceğim, arkadaşlarım burada bulunacaklar. Ayrılmak zorundayım bir konu nedeniyle. Eğer uygun görülürse kalan kısımda ben affımı isterim.