OĞUZ ÜÇÜNCÜ (İstanbul) - Değerli Bakanım, özellikle Afrika açılımı çerçevesinde önemle vurguladığımız, işte büyükelçisi sayısını yükselttiğimiz Afrika kıtasıyla ilgili, Harare'de biz bu elçiliğimizi 2011 senesinde açmışız, o zamanki ticari hacmimiz bir sene sonra 16 milyon, şimdi 30 milyon dolar çerçevesinde. Sadece Çin'in 1,5 milyar dolarlık ihracat yaptığı bir ülke. Benim özellikle sormak istediğim, bu savunma anlaşması belki bir ivme kazandıracaktır ama bu ülkeyle ilgili -Gambiya'da da aynı şeyi biraz sonra tartışacağız- bizim normalde potansiyelimizin daha fazla olduğu ülkelerde tıkandığımız ve takıldığımız meseleler acaba ne? Biz daha önce bunu savunma sanayisinde gitmiş olduğumuz NATO PA çerçevesindeki toplantılarda da söylüyoruz yani her milletvekili aynı zamanda kendi ülkesinin bir manada da elçisi yani proaktif bir girişim mi eksik yoksa işte girişimcilerimize yönelik bir platformu sunulmuyor? Ben, doğrusu, 1,5 milyar dolarlık bir ihracat yapan Çin karşısında bizim önem vermiş olduğumuz Afrika kıtasında bu hacmin -Gambiya'da da benzer bir rakam var- çok düşük olduğunu ve on dört yıl içerisinde de çok yavaş ilerlediğine dikkat çekmek istiyorum ve bunun sebepleriyle ilgili, bizim yapabileceklerimizle ilgili, neler yapabileceğimize dair tavsiyelerinizi de dinlemek isterim. Çin'in becerdiği bizim henüz yapamadığımız durum burada nedir?

BAŞKAN FUAT OKTAY - Sayın Ekinci...

DIŞİŞLERİ BAKAN YARDIMCISI AYŞE BERRİS EKİNCİ - Teşekkür ediyorum.

Çin'in tabii, Afrika'ya yönelik çok daha farklı bir yaklaşımı mevcut yani ülkemizden daha değişik, daha ziyade oradaki kaynakları çıkarma ama kendi ülkesine de götürme ve orada kullanma yönünde bir yaklaşımı mevcut. Bizim Afrika ülkeleriyle ilişkilerimizde tabiatıyla bir kazan kazan temeli üzerinde bir iş birliği teşkil etmeye çalışıyoruz ama dediğiniz gibi maalesef bu her zaman çok kolay olmuyor, bazı ülkeler nezdinde süreçler çok yavaş işliyor. Burada bir önemli, belki negatif bir olgu da Türk Hava Yollarının buraya uçmuyor olması yani Türk Hava Yollarının gittiği ülkelerde girişimcilerimizin bir nebze daha rahat o ülkeye gidebildiklerini de görüyoruz. Bir de burada, biraz önce askerî alanda olduğu gibi diğer ticari ve ekonomik alanda değişik anlaşmaların da hayata geçirilmesi aslında bizim iş adamlarımıza, iş insanlarımıza da ilave bir rahatlık sağlıyor. Dolayısıyla, hani bu ülkelerle hem ticari, ekonomik iş birliği anlaşması olsun, çifte vergilendirmenin önlenmesi anlaşması olsun bu alanlarda da bir ahdi zemini sonuçlandırmaya çaba gösteriyoruz.

Bir de tabii bir önemli husus da burada geliştirilecek iş birliğinde ve projelerde finansman konusu. Bu da bizim açımızdan da ana sınamayı teşkil ediyor. Burada aslında yine Çin'le de ana farkı ortaya koyuyor. Bunun için de birtakım başka ülkelerle de yaptığımız görüşmelerde -son dönemde buna hız vermeye çalışıyoruz- birtakım üçüncü ülkelerle de Afrika Kıtası'nda tabii ki çıkarlarımız uyuştuğu takdirde bir iş birliği alanı yaratmaya çalışıyoruz. Burada işte Norveç'i mesela sayabilirim, Japonya'yı, Amerika Birleşik Devletleri'ni, bu gibi konularda çalışmaya çaba gösteriyoruz.

Burada Zimbabve özelinde bir önemli diğer husus da esasen Zimbabve'deki maden zenginliği ve bu konuda da Enerji ve Ticaret Bakanlığımız da çalışmalar yürütüyor ve Afrika'ya yönelik de aslında bu nadir toprak elementlerine ilişkin olarak genel bir çalışma da yapıyoruz. Zimbabve'de aralarında altın, lityum, elmas, platin, nikel, krom, zümrütün de bulunduğu yaklaşık 60 farklı maden bulunuyor ve mineral rezervi ve nadir toprak elementi var. Çin'den sonra en büyük nadir toprak minerali rezervine sahip bir ülke ve lityum rezervinde dünyada 5'inci sırada, platin rezervinde 2'nci sırada ve döviz gelirinin de yüzde 60'ını maden ihracatından karşılıyor. Bu da esasen burada da Çin'in önemli bir rol oynadığını söyleyebiliriz. Ama dediğimiz gibi, süreç kolay olmuyor bu ülkelerle ama büyükelçiliklerimiz aracılığıyla ve Ankara'da da artan Afrika kıtasından büyükelçilikler vasıtasıyla bu iş birliğinin daha da geliştirilmesine önem atfediyoruz. Bu noktada tabiatıyla parlamenter diplomasi de ve sizlerin girişimleri de bu ilişkilerin geliştirilmesinde kritik önemdedir.

Teşekkür ederim.